Wiersz „Rzecz Czarnoleska” autorstwa Juliana Tuwima, pochodzi z tomiku, o tym samym tytule, który ukazał się w 1929 roku. Jego autor jest jednym z najpopularniejszych poetów polskich, dwudziestolecia międzywojennego. Był także współzałożycielem słynnej grupy literackiej „Skamander”.
Rzecz Czarnoleska – analiza i środki stylistyczne
Utwór „Rzecz Czarnoleska” składa się z trzech czterowersowych strof, o regularnej budowie i rytmiczności. Występują w nim rymy krzyżowe, dokładne (abab).
Podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności w utworze, czyniąc wiersz przykładem liryki pośredniej. Jednak, ze względu na tematykę i pojawiającą się refleksję, możemy przyjąć, że za osobą mówiąca kryje się sam autor utworu.
W wierszu znajdziemy kilka środków stylistycznych. Zastosowano tu epitety, np. : „Głuchy nierozum”, „Czarnoleskiej Rzeczy” i metafory, np. „Oddechem wielkiej Czarnoleskiej Rzeczy Zbudzony i wyzwolony”. Zauważymy także oksymoron , czyli zestawienie wyrazów o przeciwnym znaczeniu, np. „Z chaosu ład się tworzy”, „ciemny sens”.
Zastosowano również personifikacje, np. o ładzie: „Sam się układa w swoją ostateczność I woła, jak się nazywa”. W tekście pojawia się też wyliczenie : „ Ład, konieczność, Jedyność chwili, gdy bezmiar tworzywa”. Ciekawym zabiegiem, jest zapisanie słów „Rzecz Czarnoleska” wielkimi literami, tak jakby były nazwą własną, być może ma to na celu zwrócenie uwagi, jak ważne i istotne w treści wiersza są te słowa.
Rzecz Czarnoleska – interpretacja utworu
Azyl Kochanowskiego
Nie da się ukryć, że wspomnienie o Czarnolesie, to bezpośrednie nawiązanie do życia i twórczości Jana Kochanowskiego, który postanowił właśnie tam, w swoim rodzinnym domu, spędzić starość. Odciął się od dworskiego gwaru, pragnąc wieść spokojne i sielskie życie, wśród natury i tam czerpać swoje inspiracje. Jan Kochanowski wielokrotnie poruszał temat tego miejsca w swoich utworach, chociażby we fraszce „Na dom w Czarnolesie”.
Dla podmiotu lirycznego twórczość, ma być czymś przynoszącym ład, ukojenie, uporządkowanie, które powstają z chaosu. Właśnie taki spokój przyniosło Kochanowskiemu, jego ukochane na ziemi miejsce. To tam mógł poukładać swoje myśli, uciec w zupełnie inny świat. Ostatnia strofa wskazuje nawet na to, że osoba mówiąca traktuje „Rzecz Czarnoleską”, jako promień, który rozjaśnia mrok kryjący się w człowieka, uznaje inspiracje do tworzenia i natchnienie, za coś ożywczego, wyzwalającego : „Oddechem wielkiej Czarnoleskiej Rzeczy Zbudzony i wyzwolony”.
Twórczość klasycystyczna
Przedstawiona w utworze „Rzecz Czarnoleską” to synonim natchnienia, wewnętrznego spokoju, mocy twórczej. Nawiązanie do postaci Jana Kochanowskiego, jest też odniesieniem do klasycyzmu, co z łaciny oznacza coś doskonałego, wzorowego, co również ma bezpośredni związek z poruszanym w utworze ładem. Jan Kochanowski kojarzy nam się z klasycyzmem, który był pewnego rodzaju powrotem do wzorców literatury antycznej, starożytnych filozofii, inspiracji Horacym, tworzeniem pieśni, uwielbieniem harmonii.
Dla osoby mówiącej, najwyraźniej ten klasycystyczny prąd może dać natchnienie do tworzenia. Twórczość jest dla niego wyłonienia piękna i ładu z chaosu. Możemy zauważyć tu pewne podobieństwo do stworzenia świata. Z Księgi Rodzaju dowiadujemy się, że Bóg stworzył świat i wszystko z nim związane, z chaosu, a zatem niczym poeta wydobył piękno z wielkiego bałaganu. W Biblii czytamy przecież, że stworzenie świata, nieboskłonu , wszystkich zwierząt, ludzi, nocy i dnia zajęło Bogu sześć dni, a dopiero siódmego mógł odpocząć i cieszyć się swoim dziełem. Tak samo, wiersze powstają w wyniku pewnego procesu i etapami.
Podsumowanie
Wiersz „Rzecz Czarnoleska” Juliana Tuwima pomaga dostrzec, jak ciężką pracą jest dla autora pisanie poezji. Musi on wymuskać piękno i pojedyncze myśli, z wszechobecnego bałaganu i chaosu, nie tylko wokół niego, ale także tego, panującego w jego głowie. Rzecz Czarnoleska, to inaczej ład, którego znalezienie jest źródłem inspiracji i natchnieniem do tworzenia. Utwór odnosi się do klasycystycznej twórczości Jana Kochanowskiego, który zamieszkał właśnie w Czarnolesie, aby odnaleźć spokój.
Klasycyzm był prądem literackim, w którym czerpano z filozofii antycznych, a także antycznej literatury, harmonii i poukładania. Podmiot liryczny docenia twórczość wcześniejszych epok. Zauważa, że zadaniem poezji jest poukładanie chaotycznego świata, wydobycie z niego harmonii, piękna. Czarny Las pojawia się w wielu utworach literackich na przestrzeni lat i często występuje w roli, właśnie miejsca bezpiecznego, spokojnego, azylu. Można powiedzieć, że dom Jana Kochanowskiego to dziś symbol sielskiego życia, z dała od gwaru i dworskich skandali.