Człowiek w swoim życiu przeżywa wiele stanów i emocji. Jednym z nich jest cierpienie, którego doświadcza chyba każdy. Ma ono różne źródła – utrata bliskiej osoby, złamane serce, niespełnione marzenia, choroby i wiele innych czynników może powodować, że człowiek odczuwa ból. Jest to nieunikniony element ludzkiego życia. W związku z tym warto zastanowić się nad tym, jak zachowuje się człowiek w obliczu cierpienia. Czy motywuje go ono do działania czy też raczej prowadzi do załamania i niemocy? Przykłady takich postaw można znaleźć między innymi w wielu dziełach literackich. Są one obecne na przykład w Księdze Hioba ze Starego Testamentu, w „Cierpieniach młodego Wertera” autorstwa Johanna Wolfganga Goethego czy w „Lalce” Bolesława Prusa.
Księga Hioba przedstawia jedną z najbardziej znanych człowiekowi historii dotyczących cierpienia. Tytułowy Hiob był majętnym, bogobojnym człowiekiem, którego życie pewnego dnia stało się obiektem zakładu między Bogiem a szatanem. Został więc wystawiony na liczne próby, by sprawdzić, jak mocna jest jego wiara. Hiob stracił majątek, rodzinę i zachorował na trąd. Nie odwrócił się jednak od Boga i cierpliwie znosił swoje męki, pewien, że to część większego planu, którego on sam nie rozumie. Hiob to przykład cierpienia niezawinionego i poszukiwania odpowiedzi na pytanie dotyczące jego sensu.
Ostatecznie Hiob odzyskał wszystko to, co utracił, a jego cierpliwość i niezachwiana wiara wobec cierpienia zostały wynagrodzone. Hiob jest przykładem tego, jak ma traktować cierpienie w swoim życiu człowiek wierzący. Nie powinien szukać jego racjonalnego wyjaśnienia, ale za to musi on nadal pokładać wiarę w to, że jest to zgodne z bożym planem.
Kolejnym przykładem literackiego bohatera postawionego w obliczu cierpienia jest tytułowy Werter z powieści „Cierpienia młodego Wertera” autorstwa Goethego. Mężczyzna nieszczęśliwie zakochał się w kobiecie – Lotcie – która była już zaręczona i mimo tego, że na swój sposób była zainteresowana Werterem, nie miała zamiaru porzucać narzeczonego dla nowego adoratora. Ta wiedza sprowadziła na Wertera ogromne cierpienie, z którym sobie nie radził. Na dodatek nie potrafił zakończyć znajomości z Lottą i rozpocząć nowego życia. Wciąż trwał w tej relacji, obserwując szczęśliwy związek kobiety z innym mężczyzną, mimo że sprawiało mu bo ból.
Cierpienie załamało Wertera i odebrało mu sprawczość, nie był w stanie działać i ratować siebie. Pozostał wobec niego bezradny, nie potrafił opanować swoich emocji. W związku z tym, jedyną decyzją, jaką oszalały z cierpienia Werter był w stanie podjąć, była ta o samobójstwie. Mężczyzna poddał się w obliczu cierpienia – było ono tak przytłaczające, że śmierć była w jego obliczu ukojeniem.
Jako przykład literackiego bohatera, który cierpiał, podawany jest także Stanisław Wokulski z powieści Bolesława Prusa pod tytułem „Lalka”. Podobnie jak Werter Wokulski zakochał się w kobiecie, z którą nie mógł być. Izabela Łęcka była zimną arystokratką, która małżeństwo traktowała jak transakcję i nie widziała w Wokulskim godnego kandydata do swojej ręki ze względu na różnice klasowe. Wokulski pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej i parał się handlem, na którym zbił majątek.
W Łęckiej zakochał się od razu i robił wszystko, co tylko mógł, by zdobyć jej uwagę i przychylność. Niestety ona odmawiała, a kiedy w końcu przyjęła oświadczyny Wokulskiego, to nadal zdradzała go ze Starskim, co wyszło w przypadkowej rozmowie między nią a jej kochankiem po angielsku. Nie zdawali sobie sprawy, że Wokulski zna ten język. Ta informacja złamała Wokulskiemu serce, co było powodem jego ogromnego cierpienia. On również próbował sobie z nim poradzić, targając się na swoje życie. Postawy człowieka wobec cierpienia są więc zróżnicowane.