Krzysztof Kamil Baczyński uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli Pokolenia Kolumbów. Wiele swych utworów poświęcił Barbarze Drapczyńskiej, która była jego żoną i wielką miłością. Para pobrała się podczas wojny w czerwcu 1942 roku. Niestety nie było im dane przeżyć Powstania Warszawskiego. Krzysztof zginął 4 sierpnia, a Barbara dwadzieścia dni po nim. Spoczywają razem na warszawskich Powązkach. Wiersz „Erotyk” wyraża zachwyt, uwielbienie i miłość do swojej żony.
Erotyk – budowa wiersza i środki stylistyczne
Wiersz „Erotyk” składa się z pięciu strof o różnej długości, od czterech do siedmiu wersów. Pojawiają się w nim pojedyncze rymy, jednak są one nieregularne.
Podmiot liryczny zdradza swoją obecność za pomocą czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „jestem”, „powiem”. Mamy zatem do czynienia z przykładem liryki bezpośredniej, ale także liryki zwrotu do adresata, ponieważ osoba mówiąca zwraca się za pomocą apostrofy do swojej ukochanej, np.: „W potoku włosów twoich”, „Albo w gaju, gdzie jesteś”.
Na końcu utworu znajdujemy przypis z informacją, że autor dedykuje swój utwór ukochanej żonie. Ze względu na to możemy przyjąć, że za podmiotem lirycznym kryje się sam Krzysztof Kamil Baczyński. Ostatnia strofa wiersza zostaje rozpoczęta słowem „Dedykacja” i znacznie różni się od reszty wiersza. Wydaje się być osobistą refleksją na temat miłości.
Oprócz apostrofy zastosowano także kilka innych środków stylistycznych, miedzy innymi epitety, np.: „białym powietrzem”, „szumem bugaju”, metafory, np.: „usłyszę w tobie morze delfinem srebrnie ryte”, czy porównanie: „w źrenicach lub u powiek zawisłą jak łzę”. Znajdziemy tu także anaforę, czyli powtórzenie które pojawia się na początku wersów, np.: „jeszcze”, „jeden”. Na intonację utworu wpływają liczne przeczutnie, czyli przeniesienia części wypowiedzi do kolejnego wersu.
Erotyk – interpretacja wiersza
Wyznanie miłości
Erotyk to utwór poetycki o tematyce miłosnej, pełen zmysłowości i pasji. W pierwszej strofie wiersza podmiot liryczny wyraża uwielbienie dla ciała swojej ukochanej. Zachwyca się jej włosami i ustami, porównując je do potoku i rzeki, czyli nieokiełznanego żywiołu wody.
Miłość do żony przysłania osobie mówiącej cały świat. Czas mógłby się skończyć, świat stać się strzępem, a jego życie zakończyć się nieoczekiwanie, a on i tak nie spostrzegłby, że to koniec, trzymany w objęciach swojej „róży nocy”.
Trzecia strofa jest bardzo intymna i wychwala momenty w których para jest ze sobą złączona fizycznie i emocjonalnie. Porównuje ciało kobiety, a także wydawane przez nią dźwięki do zjawisk przyrody, dzikiej natury, piękna tego świata. Dalej porównuje ukochaną do brzozy, powietrza, mleka. Uważa ją za barbarzyńcę – czyli człowieka pierwotnego, niepohamowanego, nieokiełznanego. Jednak wie, że gdyby ukochana stała się drzewem, on zostałby ptakiem chcącym zamieszkać wśród jego gałęzi.
Ostatnia strofa wyraża osobistą refleksję zakochanego mężczyzny, dla którego jeden dzień tęsknoty dłuży się w nieskończoność i wydaje się trwać cały wiek. Jeden gest jego miłości ma dla niego potęgę huraganów. Dla jednego jej kroku mógłby na zawsze zmienić się w popiół.
Symbolika utworu
Wiersz „Erotyk” zawiera niezwykle bogatą symbolikę. Już samo porównanie elementów wyglądu ukochanej do wody ma ogromne znaczenie. Woda to potężny żywioł – jest nieprzewidywalna, raz rwąca, raz spokojna, w różnych stanach skupienia. Potrafi zgasić żar, albo wywołać ogromne kataklizmy. Delfin jest z kolei symbolem szczęścia i spontaniczności, to wolne zwierzę, a w mitologii atrybut Dionizosa.
Kobiecość porównana do muszli może być kojarzona z Afrodytą, życiodajną wodą. Nie bez znaczenia ma też kolor powietrza do którego podmiot liryczny porównuje ukochaną. Biel to kolor czystości, niewinności, dobra, nowego początku. Nie bez przyczyną panny młode ubierają do ślubu suknię właśnie w tym kolorze. Wspomniane mleko dnia, to z kolei symbol odrodzenia, życiodajności, nieśmiertelności, miłości i płodności.
Podsumowanie
Utwór „Erotyk” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego opisuje niezwykłe i silne uczucie mężczyzny do kobiety. Wielbi jej ciało i spędzony z nią czas, chce być przy niej bez przerwy, ponieważ każda chwila rozłąki dłuży się w nieskończoność. Jest z nią związany zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. W utworze ukryto wiele symboli miłości, nieskończoności, kobiecości, a także płodności.
Erotyk Baczyńskiego jest niezwykle „smaczny” w odbiorze, co znaczy że brak mu wulgaryzmów i hedonizmu. Dla podmiotu lirycznego ukochana jest pokrewną duszą, największym skarbem i dobrem, jakie spotkało go w życiu. Mimo iż miłość ta była bez wątpienia silna i piękna, to wiemy dziś, że zakochani nie przeżyli wojny. Zginęli młodo, jako mąż i żona, jednak twórczość Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i wspomnienie jego żony pozostaną wieczne.