Ignacy Krasicki to jeden z czołowych poetów polskich XVIII wieku. Do dziś nazywa się go „człowiekiem oświeconym”. Był wysokiej rangi duchownym kościoła katolickiego, a także dobrze znał się z królem Stanisławem Augustem Poniatowski. Stworzył wiele cennych dzieł, między innymi bajki. „Potok i rzeka” jest właśnie jedną z nich.
Potok i rzeka – analiza i środki stylistyczne
„Potok i rzeka” Ignacego Krasickiego to bajka epigramatyczna. W zaledwie sześciu wersach zawarto istotę utworu, wraz z morałem. Brak tu rozbudowanej fabuły, opisów oraz zbyt wielu środków stylistycznych. Występują rymy parzyste.
Podmiot liryczny jest osobą, która opowiada historię z punktu widzenia obserwatora. W utworze natura ma cechy ludzkie, na przykład potok potrafi mówić, jest to zabieg personifikacji. Mamy również epitet, „wierzchołka góry”. Ze względu na czasy powstania utworu, niektóre odmiany słów lub zwroty, występują w formie już nieaktualnej obecnie w języku polskim, np. „potoka” zamiast potoku, czy „Nie stało wód u góry”.
Potok i rzeka – interpretacja bajki
Potok był bardzo głośny i szybki, wyśmiewał się z powolnej rzeki. Jednak, gdy przyszły mrozy, z wartkiego potoku został tylko strumyczek, wpadający do rzeki, która mimo, że spokojna, to nie uległa przeszkodom atmosferycznym. Potok symbolizuje tu człowieka który jest bardzo głośny, szybki, pełen zapału, który szybko znika oraz robiącego wokół siebie dużo szumu. Można by porównać go z przysłowiem „ krowa, co dużo ryczy , mało mleka daje”. Zamieszanie i hałas wokół tej osoby, nie są współmierne do wyników jej działań. Rzeka to symbol spokojnej osoby, która choć powoli, ale sumiennie wypełnia swoje obowiązki. Jest opanowana, dumnie kroczy do celu. Potok na końcu utworu symbolicznie przestaje już być nawet strumykiem i wpada do rzeki, czyli traci zapał. Jego głośność i przechwałki, nie prowadzą do sukcesu ani przyspieszenia wykonywanych zadań.
Potok i rzeka – morał
Bajka „Potok i rzeka” uczy, że nie zawsze ten, kto robi wokół siebie sporo zamieszania, jest porywczy, popędliwy – dojdzie do celu pierwszy. Spokój i wytrwałość popłaca. Gwałtowność w działaniu, a przy tym wyśmiewanie i ośmieszanie innych, może doprowadzić do zguby, „ Co gorsza: ten, co zaczął z hałasem i krzykiem, Wpadł w rzekę i na koniec przestał być strumykiem”. Ludzie „w gorącej wodzie kompani” często mają problem ze stabilizacją swoich uczuć, systematycznością, wytrwałością. Ich nieposkromiona natura każe pędzić, chociaż niestety, w rozpędzie można odbić się od muru.
Podsumowanie
Ignacy Krasicki wykorzystuje symbolikę natury, aby przedstawić wady ludzkie i podać nam ponadczasowe motto w swoim utworze. Szybki i głośny potok, kontrastuje do spokojnej i powolnej rzeki. Mimo to, gwałtowność nie zawsze popłaca i może być zgubna dla człowieka. Opanowanie to ważna cecha w życiu codziennym. Ukazano również ważną prawdę, że często osoba wyśmiewająca innych, jest od nich słabsza i w ten sposób, próbuje zrekompensować sobie pewne kompleksy i dowartościować się. Przekaz płynący z utworu jest z pewnością ponadczasowy i bardzo cenny.