Głównym bohaterem powieści Bolesława Prusa zatytułowanej „Lalka” jest Stanisław Wokulski. Jest to człowiek urodzony i żyjący w cieniu dwóch wielkich epok – romantyzmu i pozytywizmu, co odcisnęło piętno na jego losach. Wokulski jest też nieszczęśliwie zakochany w kobiecie pochodzenia arystokratycznego, pięknej Izabeli Łęckiej. Mimo swojego majątku Wokulski nie jest jednak odpowiednim kandydatem do jej ręki. Bohater cierpi więc z powodu niespełnionej miłości. Wokulskiego niektórzy określają mianem bohatera tragicznego. Określenie to pasuje do niego, ponieważ bohater mierzy się z dwoma sprzecznymi, niemożliwymi do pogodzenia pragnieniami.
Bohater tragiczny – kto to jest?
Jaka jest definicja bohatera tragicznego? Pojęcie to wywodzi się z czasów antycznych, a konkretnie już z teatru greckiego. Antyczny tragizm polegał wówczas na skonfliktowaniu ze sobą dwóch sprzecznych interesów, które nie mogły zostać równocześnie spełnione. Jakiejkolwiek decyzji nie podjąłby bohater tragiczny, kończyła się ona dla niego w sposób katastrofalny. Tragizm polegał więc na dwóch równorzędnych racjach, które wzajemnie się wykluczały. W związku z tym człowiek był w każdym wypadku po prostu skazany na cierpienie.
Wokulski jako bohater tragiczny
Stanisław Wokulski jest bohaterem złożonym i skomplikowanym. Żył w epoce pozytywizmu i realizował założenia tego okresu, takie jak praca organiczna i praca u podstaw, udało mu się także awansować społecznie dzięki własnej ciężkiej pracy i wspierał osoby z uboższych środowisk. Z drugiej strony był pod wyraźnym wpływem dzieł romantycznych, na przykład Adama Mickiewicza i cierpiał z powodu niespełnionej miłości romantycznej do Izabeli Łęckiej. W młodości brał udział w powstaniu styczniowym, walczył o wolność ojczyzny i został za to zesłany na Syberię. Wokulski bywa więc nazywany romantywistą, człowiekiem z pogranicza epok.
W Wokulskim istnieją dwie sprzeczne racje. Jedna ma korzenie pozytywistyczne. Bohater ciężko pracuje, awansuje społecznie, nie interesuje go pochodzenie ludzi, pomaga innym w budowaniu zdrowego społeczeństwa, dostrzega konieczność zmian, fascynuje się nauką i rozwojem. Z drugiej strony romantyzm sprawia, że ślepo zakochuje się w Izabeli Łęckiej i nie widzi tego, jaka jest naprawdę. Łęcka należy do innego świata, jest arystokratką, ma zupełnie inny światopogląd niż Wokulski. Pochodzenie i majątek są dla niej najważniejsze, ludzi z innych grup społecznych uznaje za gorszych. Wokulski jednak jest w niej zakochany tak bardzo, że tego wszystkiego nie dostrzega.
Wokulski jest więc bohaterem tragicznym, ponieważ walczą w nim dwie sprzeczne racje – miłość i rozsądek. Ta pierwsza pcha go do Łęckiej i sprawia, że Stanisław nie może po prostu o niej zapomnieć i ułożyć sobie życia z kimś innym. Rozsądek podpowiada mu jednak, że powinien zrezygnować i zająć się pracą i rozwojem. Wszystko to w konsekwencji wielu wydarzeń i odkrycia prawdziwej twarzy Łęckiej prowadzi Wokulskiego do tak rozpaczliwego zaplątania się we własnych pragnieniach i motywacjach, że ostatecznie planuje on popełnić samobójstwo.
Wokulski nie był w stanie pogodzić w sobie sprzecznych racji, wykluczały się one bowiem wzajemnie. Można więc go określić jako bohatera tragicznego, co odzwierciedla jego koniec – nie mogąc pogodzić w sobie swoich interesów, Wokulski targnął się na swoje życie.