Dzieła należące do literatury pięknej wyróżniają się niezwykle barwnym językiem, który pełni funkcję estetyczną. W odróżnieniu od literatury faktu funkcja informacyjna języka w literaturze pięknej jest zminimalizowana. Treść oddziałuje na wyobraźnię czytelnika i przedstawia mu wydarzenia, które nie miały miejsca w rzeczywistości, choć mogą takie przypominać.
Literatura piękna – definicja
Literatura piękna to dzieła pisemne i ustne o charakterze artystycznym. Funkcja estetyczna języka pełni w nich dominującą rolę. Treść uwzględnia długie, barwne opisy krajobrazu, postaci, metafory i inne środki stylistyczne. Do literatury pięknej zalicza się głównie teksty pisane prozą, jednak mogą należeć do niej także dramat i poezja. Wyznaczenie granicy między literaturą piękną a innymi gatunkami sprawia trudności ze względu na gatunki pograniczne, które łączą cechy literatury pięknej i literatury faktu lub innej.
Literatura piękna – cechy
Główną cechą literatury pięknej jest występowanie w niej fikcji literackiej. Fikcja literacka oznacza, że wydarzenia przedstawione w utworze nie są prawdziwe. Podobieństwa między nimi a prawdziwymi wydarzeniami są przypadkowe i zwykle niezamierzone. W literaturze pięknej mogą pojawiać się postacie historyczne, jednak ich wypowiedzi powinny mieć cechy fikcji. Wydarzenia udokumentowane w historii mogą z kolei stanowić tło dla głównych lub pobocznych zdarzeń w powieści. Przykład fikcji literackiej z tłem historycznym w literaturze pięknej pojawia się w sadze Poldark, gdy Jeremy Poldark ginie w bitwie pod Waterloo jako jeden z żołnierzy wojsk ścierających się z armią Napoleona.
Literatura piękna obfituje w liczne figury poetyckie i środki stylistyczne. Występuje w niej wiele: porównań, metafor, epitetów, hiperboli oraz pytań retorycznych. Środki stylistyczne sprawiają, że treść wyróżnia się na tle literatury naukowej i faktu. Czytelnik może odczytywać je na wiele sposobów, dlatego literatura piękna nie ma jedynie jednego ustalonego przekazu. Rodzaj środków stylistycznych użytych w treści zależy od intencji autora i tematyki dzieła.
Literatura piękna – przykłady
Dzieła należące do gatunku literatury pięknej można znaleźć zarówno wśród dzieł napisanych kilkaset lat temu, jak i wydawanych współcześnie. Literatura piękna dla dzieci obejmuje książki autorstwa Lucy Maud Montgomery o przygodach sympatycznej i bystrej Ani. „Ania z Zielonego Wzgórze” i „Ania z Avonlea” to tytuły, które potwierdzają, że jest to gatunek naprawdę szeroki. Do literatury pięknej zalicza się również bestsellerowe dzieła takie jak: „1984” Georga Orwella, „Ojciec Chrzestny” Mario Puzo i „Pamiętnik” Nicolasa Sparksa. Polskie dzieła z tego gatunku to z kolei książki napisane przez noblistkę, Olgę Tokarczuk, oraz „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.
Tematyka dzieł zaliczanych do literatury pięknej jest szeroka. Wśród nich znajdzie się książki obyczajowe, romanse, dramaty, literaturę dziecięcą i młodzieżową oraz dzieła fantastyczne. Jest to jedna z najpojemniejszych dziedzin literatury, gdyż obejmuje tytuły kierowane do zupełnie innych grup czytelników. Można znaleźć wśród nich książki nawiązujące do historii, jak i opowiadające o życiu współczesnych ludzi, ich rozterkach i problemach.