„Ziele na kraterze” Melchiora Wańkowicza to powieść z roku 1957 oparta o osobiste doświadczenia pisarza. Opisuje on w niej bowiem życie własnej rodziny, na którą składa się jego żona oraz dwie córki, Krystyna i Marta. Wańkowicz w tekście o charakterze fabularyzowanego pamiętnika przybliża czytelnikowi wiele lat, w czasie których jego dzieci powoli dorastały. Dzieło składa się z wielu istotnych wątków.
Wątek dorastania córek
Cała powieść opiera się w głównej mierze na wątku dorastania dwóch córek Wańkowicza. Krystyna i Marta opisywane są przez ojca już od chwili swoich narodzin i autor po kolei opowiada czytelnikowi o kolejnych etapach ich życia, od niemowlęctwa, aż po dorosłość, a w przypadku Krystyny aż do jej śmierci. Wańkowicz przybliża wspólne wizyty u rodziny, kształtowanie się charakterów dziewczynek, ich pasji, wyjazdy na wakacje, kolejne dokonania, aż wreszcie pierwsze samodzielne wyjścia czy zainteresowanie płcią przeciwną. Potem autor opowiada, co działo się z dziewczynkami po zdaniu matury i jaką drogę dalej obrały. W przypadku Krystyny zakończyła się ona śmiercią w powstaniu warszawskim, a Marty emigracją do Stanów Zjednoczonych i narodzinami jej własnej córki, którą nazwała imieniem swojej zmarłej siostry. Wańkowicz opisuje, w jaki sposób starał się wychowywać swoje córki i jakie wartości im przekazał, na przykład odkładając dla nich sumy na wybrany cel i potrącając kwoty z tego funduszu, jeśli źle się zachowywały.
Wątek życia rodziny
Wątek dorastania córek łączy się z tym, który opisuje życie rodzinne Wańkowiczów. Wyjeżdżają oni, by odwiedzać swoich krewnych, planują wakacje, budują dom, kupują samochód, spędzają razem czas i wspierają się wzajemnie. Rodzina jest razem, aż do momentu wejścia w dorosłość przez córki, co łączy się też z wybuchem II wojny światowej. Od tego momentu nic już nie jest takie samo, ale jasne jest dla odbiorcy, że rodzina to nadal jedna z najważniejszych wartości w życiu opisywanych przez narratora bohaterów.
Wątek pracy ojca
Ważnym wątkiem jest ten, który dotyczy pracy ojca. Jest on sekretarzem redakcji i spędza tam bardzo dużo czasu, wychodzi z domu rano i wraca wieczorem. To wpływa na to, ile czasu udaje mu się spędzić z córkami. Z czasem ojciec zaczyna tworzyć chwytliwe slogany reklamowe i inne hasła – dzięki temu zarabia więcej i wcześniej wraca do domu, co pozytywnie odmienia życie rodzinne.
Wątek wybuchu wojny
Na życie rodziny ogromny wpływ ma wybuch II wojny światowej. Rozrzuca ona bowiem jej członków po świecie – Marta emigruje do Stanów Zjednoczonych, ojciec dołącza do armii Andersa i staje się korespondentem wojennym, a matka z Krysią opiekują się domem. Wojna sprawia, że Wańkowiczowie tracą ze sobą kontakt i już nigdy nie spotykają się w pełnym składzie. Przez konflikt nic już dla nich nie będzie takie samo jak wcześniej. Jest to widoczne zwłaszcza w wydarzeniach związanych ze śmiercią Krystyny.
Wątek udziały Krystyny w powstaniu warszawskim
Starsza córka Wańkowiczów postanawia dołączyć do walk w powstaniu warszawskim. Krystyna walczy przez sześć dni po czym ginie na posterunku. Dowiaduje się o tym jej matka, poszukująca córki, ponieważ nie ma od niej informacji. Zdobywa je ostatecznie od pewnej łączniczki. Śmierć Krysi w powstaniu zmienia dla rodziny wszystko.