Kon­flikt po­ko­leń. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Skąp­ca Mo­lie­ra. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Autor: Marta Grandke

Konflikt pokoleń jest tak stary, jak sama ludzkość. Od zawsze młodsi nie zgadzają się ze starszymi i mają inny pomysł na świat, a dzieci buntują się przeciwko rodzicom, odrzucając ich prawa, zasady i normy. Często konflikt ten rozciąga się na różne aspekty życia, jak miało to miejsce w przypadku sporu romantyków z klasycystami, gdzie młodsi twórcy odrzucali światopogląd narzucany im przez starszych. Obraz konfliktu międzypokoleniowego znajduje więc także swoje odzwierciedlenie w literaturze i jest w niej często portretowany. Motyw ten odnaleźć można na przykład w takich dziełach jak „Skąpiec” Moliera czy „Tango” Sławomira Mrożka. 

W „Skąpcu” Moliera konflikt między ojcem a jego dziećmi jest bardzo ostry i wyraźnie zarysowany. Nie ma w tej rodzinie bliskich więzi, jej codzienność opiera się niemal wyłącznie na problemach. Ich źródłem jest ojciec, głowa rodziny, czyli Harpagon – człowiek chorobliwie skąpy, skupiony wyłącznie na powiększaniu majątku, pozbawiony jakichkolwiek sentymentów względem swoich dzieci, czyli Elizy i Kleanta. To Harpagon zarządza wszystkimi wydatkami rodziny, przez co inni cierpią, jego skąpstwo bowiem odbija się na nich i na ich codziennym życiu. Kleant i Eliza pragną też innego życia niż to, które planuje dla nich ojciec. Chce on bowiem zaaranżować dla nich małżeństwa, dzięki którym jego majątek się powiększy, Kleant i Eliza chcą za to wbrew jego woli zawrzeć związki małżeńskie z miłości. Dzieci buntują się więc przeciwko ojcu, nie zgadzają się z jego decyzjami i pragną dokonywać własnych wyborów, motywowanych ich szczęściem, nie zaś pieniędzmi.

Jest to główna oś konfliktu międzypokoleniowego w rodzinie Harpagona. On zaś tymczasem nie zwraca na potrzeby dzieci większej uwagi – istnieją one dla niego jako źródło dodatkowego zarobku w przyszłości, sam Harpagon skupia się zaś nieustannie na swoich pieniądzach. Jego postawa oraz gniew dzieci, które chcą wyrwać się spod opieki ogarniętego obsesją ojca, prowadzi do rozłamu w rodzinie. Kleant i Eliza ostatecznie podążają za swoimi pragnieniami, Harpagon zaś zostaje sam ze swoim majątkiem. Dla pieniędzy traci on swoją rodzinę, jednak nie dostrzega nieszczęścia, jakie go spotkało – liczą się dla niego tylko pieniądze. Konflikt między pokoleniami w „Skąpcu” jest więc wyjątkowo ostry i kończy się absolutnym rozłamem w rodzinie – dzieci nie chcą znać ojca, który nie potrafił się o nie zatroszczyć, sam zaś Harpagon nie interesuje się ich losem od momentu, w którym okazało się, że ich małżeństwa nie przyniosą mu dodatkowych pieniędzy. Konflikt pomiędzy bohaterami eskalował przez cały utwór, jednak Harpagon nie zrobił nic, by mu zapobiec, mimo że miał do tego niezbędne środki.

Innym przykładem konfliktu między pokoleniami jest ten, który ma miejsce w „Tangu” Sławomira Mrożka. Jest to konflikt wartości między synem Arturem, a jego rodzicami, Stomilem i Eleonorą. Rodzice są tu przedstawicielami pokolenia, które buntowało się tak skutecznie, że zniosło wszelkie normy i zasady społeczne. W wyniku tego ich syn, Artur, nie ma się już przeciwko czemu buntować, a jako że jego rodzice reprezentują ogólnie pojmowaną swobodę i awangardę, to zwraca się on w kierunku wartości konserwatywnych. Jest to tak zwany odwrócony bunt, ponieważ sprzeciw światopoglądowy zazwyczaj zakłada więcej wolności dla ludzi, nie zaś mniej. Artur próbuje nieustannie buntować się przeciwko rodzicom, rozpaczliwie pragnąc jakiejś zmiany, która przyniesie ład, porządek i zasady, którymi będzie się mógł kierować w życiu. Artur dorastał bowiem w chaosie, gdzie nikt nie stosował się do żadnych praw czy moralności, co widać po tym, że jego matka ma jawny romans z Edkiem, lokajem.

Dodaj komentarz