Elitarna czy egalitarna szkoła XXI w.?

Wybory osób do podwórkowych gier sportowych lub towarzyskich ma charakter elitarny. Stający na czele grup liderzy są postrzegani przez dzieci jako jednostki wartościowe w konkretnych dziedzinach zmagań jak np. gra w piłkę nożną, w zbijanego czy badmintona. Wyróżniające się  sprawnością fizyczną lub sprytem jednostki dają zespołowi gwarancję odniesienia sukcesu lub zadowolenia, przekładając się na odczuwanie spełnienia i radości. Pragnienie działania w grupie, poczucie wagi odgrywanej w niej roli na drodze do wspólnego sukcesu wyciąga z domów dzieci i młodzież.

Miejsce podwórkowego lidera w szkole zajmuje lider w nauce. Uczniowie podporządkowują się zaleceniom nauczyciela, aby z czasem odczuwać zadowolenie z dobrze wykonanej pracy. Na podstawie  obserwacji i form sprawdzania osiągnięć stawia on oceny, ustalając mimowolnie podziały w grupie klasowej na zdolnych lub mniej zdolnych w danej dziedzinie nauki. To ma również wpływ na rangę zajmowanego miejsca jednostek w grupach rówieśniczych. Któregoś dnia nauczyciel wyznaczy ucznia lidera do reprezentowania szkoły w konkursie zewnętrznym, co wzmocni pozycję ucznia zdolnego w klasie.

Wyobraźmy sobie jednak o ile ciekawsza pedagogicznie i społecznie będzie sytuacja, gdy szkoła umożliwi całej klasie owego zdolnego ucznia – i wszystkim jego rówieśnikom – wzięcie udziału w konkursie ogólnopolskim. Wszyscy razem dostaną szansę wejścia na podium? Być w pierwszej trójce w kraju, czy to jest możliwe?! Owszem, jak najbardziej! Przy pomocy internetu wydarzenia konkursowe i nie tylko mogą zmienić oblicze systemu nauczania, dając większej liczbie uczniów poczucie wspólnoty i radości z realizacji określonych zadań edukacyjnych. Tak narodziła się formuła Edukacyjnych Wyzwań Medialnych (EWM).

Szkoła w XXI wieku nie powinna być elitarna w dostępie uczniów do brania udziału w konkursach wiedzy. Opierając się na jednostkowych ocenach czy opiniach o uczniach, system nie może z setek tysięcy uczestników życia szkolnego czynić statystów, świadków sukcesów odnoszonych przez nielicznych. Już nie musi tak być, bynajmniej nie z przyczyn ekonomicznych (koszt wysyłania uczniów na konkursy). W tym sensie internet i EWM mogą być szansą na podwyższenie poziomu edukacji i wzrostu zainteresowania nią, podwyższeniem prestiżu szkoły w Polsce i tworzenie nowego, nowoczesnego jej oblicza.

Konkursy EWM kochamjp.pl w roku szkolnym 2018/2019

	Konkursy	Test główny	Szkoły	Na podium 1-3 miejsce	Terminy testów głównych
1	#panTadeusz1834	1033	25	16% uczestników	10-16.12.2018 r.
2	#matura2019	583	30	(trwał strajk)	08-12.04.2019 r.
3	#ortograf2019	2289	51	83% uczestników	25-29.03.2019 r.
4	#tabliczka2019	1303	56	93% uczestników	27-31.05.2019 r.
Razem		5208	162

Edukacyjne Wyzwania Medialne (EWM) jako formuła działań edukacyjnych dąży do realizacji hasła egalitarności, czyli równouprawnienia w dostępie do udziału w konkursach o szerokim zasięgu dla wszystkich uczniów.

W roku szkolnym 2018/2019 w konkursach EWM na stronie kochamjp.pl za darmo (pro bono) wzięło udział 5208 osób ze 162 szkół w całej Polsce. Najtrudniejszy okazał się konkurs znajomości treści “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, gdyż tylko 16% uczestników stanęło na podium i zajęło miejsca 1-3. Z kolei największy sukces odnieśli uczniowie konkursu znajomości tabliczki mnożenia, bo aż 93% z nich znalazło się na miejscach 1-3.

We wszystkich konkursach uczniowie przez co najmniej miesiąc mogli ćwiczyć zadania testu głównego w tzw. eliminatorach błędów. Robili to na zajęciach z użyciem smartfonów czy tabletów, a także w domach po lekcjach lub w innych miejscach, gdzie mieli dostęp do internetu.

Testy główne odbywały się podczas zajęć zgodnie z planem lekcji, bez wprowadzania chaosu i dodatkowego stresu, gdyż testy trwały zwykle kilka – kilkanaście minut i mogły być rozwiązywane na smartfonach. Po rozwiązaniu testu uczniowie natychmiast dowiadywali się, jaki osiągnęli procentowy wynik i w związku z tym, które zajęli miejsce w konkursie.

Do rozwiązywania testów zaproszeni byli także nauczyciele, rodzice i znajomi uczniów z social mediów, aby zdobywać punkty dla uczniów, szkół i klas. W sumie pomimo iż w testach głównych wzięło udział 5208 osób, to jeszcze kilkaset zarejestrowało się i ćwiczyło w eliminatorach błędów. Wyłoniono także najlepsze szkoły i najlepsze klasy, ale – co jest cechą konkursów EWM – nie było jednego zwycięzcy, jednej klasy, jednej szkoły, ale było ich wielu/e, ponieważ zastosowano przedziały procentowe. W ten sposób setki i tysiące uczniów mogło brać udział w konkursie ogólnopolskim i cieszyć się wspólnie ze swojego sukcesu.

Wymienione konkursy oprócz celów edukacyjnych i marketingowych dla szkoły miały ważny cel wychowawczy i przesłanie. Był nim eksponowany szacunek do polskiej historii w setną rocznicę odzyskania niepodległości. Każdy z konkursów uzyskał zezwolenie posługiwania się logiem “Niepodległa”. To wielki zaszczyt dla wszystkich uczestników konkursów oraz ich autora.

1. Idea EWM

Na szkolnych korytarzach funkcjonują dwa światy, tradycyjny i nowoczesny, papierowy i elektroniczny. Pierwszy został oparty na sprawdzonych programach nauczania. Zawdzięczamy im rozwój cywilizacyjny i pojawienie się komputerów reprezentujących świat informatyczny, którego symbolem stały się smartfony. Uczniowie niemal nie rozstają się z tymi urządzeniami, bo dają im poczucie wspólnoty pokoleniowej i łączą ze światem nowoczesnym – z wiekiem wszystko, co poza nim, postrzegają jako przestarzałe i nudne. Problem w tym, że generalnie nauczanie i uczenie się oparte jest na zapamiętywaniu, przetwarzaniu informacji i twórczym myśleniu. To proces rozciągnięty w czasie i z racji dorastania (dojrzewania) zależny od indywidualnych predyspozycji ucznia. Pragnąc czegokolwiek nauczyć, szkoła musi tworzyć nowoczesne metody przekazywania treści do zapamiętania. Najlepiej, aby ich zakres był niewielki i zamknięty, dostosowany do poziomu percepcji i w sposób intuicyjny (niczym android), atrakcyjny (niczym gra) docierał z wycinkiem wiedzy do świata online otwartych umysłów odbiorców. No i żeby zawsze był “pod ręką”… w smartfonie, dostępny przez 24h na dobę…

Edukacyjne Wyzwania Medialne (EWM) powstały w celu łączenia dwóch światów: tradycyjnego z nowoczesnym. Aby to łączenie miało najlepszą jakość, całe środowisko szkolne: uczniowie, nauczyciele, pracownicy, rodzice, znajomi uczniów – muszą nauczyć się korzystania z narzędzi informatycznych i internetu. Bez tego za kilkanaście lat będziemy jako społeczeństwo wyłącznie użytkownikami nowoczesności a nie jej współtwórcami.

Edukacyjne Wyzwania Medialne – EWM to zespół celowych, zaplanowanych działań edukacyjnych na rzecz środowiska szkolnego i nauki z wykorzystaniem internetu, social mediów i smartfonów uczniów jako urządzeń udostępniających różne formy pomocy dydaktycznych: nagrania dźwiękowe, teksty, obrazy, filmy itd. EWM w swojej nazwie zawiera wskazówki dotyczące zakresu działań i ideę jej powstania.

1. Edukacyjne – termin ten oznacza, iż wyzwanie musi zawierać elementy programu nauczania, aby je wyjaśniać, upowszechniać i utrwalać, doskonalić, wspomagając proces nauczania i oceniania.
2. Wyzwania – pojęcie to w swojej genezie oznacza stawianie sobie trudnych do rozwiązywania zadań, wyrabia umiejętności znajdowania się w nowych sytuacjach wymagających od nauczycieli i uczniów otwartości i wysiłku, poświęcenia się; to przygotowanie się do sprawdzianów wiedzy i umiejętności, aby osiągnąć wyższy stopień wtajemniczenia w jakiejś dziedzinie.
3. Medialne – wszelkie działania określane EWM muszą opierać się na internecie jako narzędziu wspomagającym wdrażanie konkretnych czynności lub źródle komunikacyjnym, informacyjnym, łączącym uczestników wyzwań. Ma wykorzystywać znane w internecie formy wyszukiwania, redagowania, publikowania, przekazywania i sprawdzania informacji, a także wszelkie dostępne urządzenia cyfrowe lub elektroniczne włącznie ze smartfonami.

EWM ma łączyć w sobie najbardziej wartościowe elementy dydaktyki nauczania ostatnich lat, między innymi nauczania projektowego i pracy grupowej z nowinkami internetu i smartfonami.

2. Cele

Przedsięwzięcia EWM mają oddziaływać na dwóch płaszczyznach: edukacyjnej i społecznej. Pierwsze jest łatwo przedstawić, bowiem każdemu działaniu szkoły opartemu na programach nauczania i wychowania towarzyszy uzyskiwanie określonych celów kształcących lub postaw. Szkoła nigdy nie działała w próżni. W kręgu jej wpływów byli i są nauczyciele, pracownicy szkoły, uczniowie i ich rodzice z rodzinami, a także znajomi, współcześnie nie tylko z podwórka, ale też z social mediów. Obie te płaszczyzny wykorzystuje EWM do celów edukacyjnych, aktywizując i integrując szkołę wokół konkretnych zadań. Cechą EWM jest otwarcie na społeczeństwo, jawność i transparentność celów, działań, włączanie się do współpracy ze społecznością lokalną, rodzin uczniów i znajomych, nauczycieli, upowszechniając wiedzę szkolną, by ta stawała się tematem rozważań i miejsc w internecie gromadzących zainteresowanych danym zagadnieniem internautów.

W związku z powyższym cele EWM to:

1. Aktywizacja środowiska szkolnego wokół określonych w programie nauczania zagadnień edukacyjnych, stymulowanie działania propagującego postawę zainteresowania utrwalaniem wiedzy szkolnej, pogłębianiem i popularyzowaniem jej w środowisku szkolnym, a także pozaszkolnym.
2. Integracja to jednoczenie sił i środków szkoły, aby rozwiązywać problemy edukacyjne, tworzyć grupy zainteresowań, uczyć się współdziałania i odpowiedzialności za postęp intelektualny całego środowiska, a także dbanie o nawiązywanie pozytywnych relacji między uczniami i ich utrwalanie.
3.  Reklama i promocja działań szkoły w środowisku lokalnym poprzez zapraszanie do współdziałania z uczniami: nauczycieli, rodzin uczniów i znajomych z social mediów. Ogromną wagę ma budowanie i pokazywanie nowego wizerunku szkoły, nowoczesnego nauczyciela i ucznia we współdziałaniu.
4. Innowacyjność – propagowanie i przybliżanie, wdrażanie do środowiska szkolnego nowoczesnych form aktywności intelektualnej związanej z informatyką i internetem. Wyrabianie postawy potrzeby współtworzenia przestrzeni edukacyjnej online.

3. Rodzaje wyzwań

Wyzwania EWM dotyczą zagadnień edukacyjnych w zakresie: uczenia (się), doskonalenia (się), utrwalenia danej partii materiału czy umiejętności zawartej w programie nauczania na danym etapie kształcenia i wychowania. Staramy się w pełni koncentrować na nauce wiedzy programowej.

1. Ogólne – wyzwanie utylitarne społecznie, dotyczące partii programu nauczania, która jest obecna i wykorzystywana w życiu pozaszkolnym. Tego typu wyzwaniem może stać się test z ważnej lektury szkolnej lub tabliczki mnożenia – każdy obywatel powinien znać ten materiał i może jego znajomość sprawdzić.
2. Specjalne – wąskie, wyzwanie dotyczące specjalistycznej wiedzy przedmiotowej określonej i omawianej na wybranych zajęciach szkolnych, wychowawczych. Może nim być podwyższanie sprawności w pisaniu rozprawki z języka polskiego czy obliczanie funkcji trygonometrycznych z matematyki. Otwarcie go na szerszą publiczność będzie pożyteczne, w EWM musi ono w jakiś sposób wybrzmieć, ale nie przyciągnie uwagi większej ilości uczestników pozaszkolnych.

Intencją EWM jest, aby nauczyciele z uczniami, ich rodzinami i znajomymi próbowali doganiać współczesność, tę wirtualną, wymyślając sposoby na jej wykorzystanie w edukacji z jednej strony, a z drugiej, aby wypełniać internet wartościowymi dla edukacji i społeczeństwa treściami – również w miejsce wszechobecnego hejtu.

Ze względu na zasięg i uczestnictwo wyzwanie może mieć charakter lokalny (szkolny) lub ogólnopolski. W działaniach lokalnych biorą udział uczniowie klasy, szkoły lub szkół zależnie od zaprojektowania wyzwania i jego celów, zaproszenia skierowanego przez autorów do konkretnej grupy osób. W wyzwaniach ogólnopolskich mogą brać udział wszyscy zainteresowani z kraju.

Tworzeniu wyzwania towarzyszy zasada otwartości. Oznacza ona, iż każdy zainteresowany może aktywnie dołączyć do realizacji zadań i celów w roli uczestnika lub obserwatora.

4. Etyka

Wyzwanie EWM rozumiemy jako zaproszenie do pozytywnych działań edukacyjnych i rozwojowych. EWM dąży, aby dojrzewająca do samodzielności nastoletnia młodzież uczyła się odpowiedzialności za własny rozwój i współtworzyła świat informatyczny (internet), nie zadowalając się jedynie konsumpcją dóbr kultury tworzonych i udostępnianych przez innych. Ważne jest wychowanie młodych pokoleń w przeświadczeniu, że jednostka i grupa są tak samo ważne w swoich dążeniach do realizacji wyzwań życiowych, naukowych i społecznych. Równie ważne jest uczenie i utrwalanie nawyków etycznego zachowania w internecie: przeciwdziałanie anonimowej mowie nienawiści (hejt), wychowanie w szacunku i  uczciwości, sumienności, samodzielności w korzystaniu z internetu w tym do praw autorskich i powierzonych zadań.

Przyjęło się zwyczajowo uważać, że określenie: “stawiać wyzwanie” oznacza działanie pozytywne, bo jest skierowane do i przez  osobę zainteresowaną wykonaniem pewnych czynności doskonalących. Stawiać wyzwanie może sobie każdy człowiek i czyni to, ale w EWM tak jak w szkole stawia je sobie uczeń lub uczniowie sami – przed sobą. W imieniu uczniów może je postawić wychowawca, nauczyciel lub dyrektor. Z kolei termin “rzucać wyzwanie” dotyczy drugiej osoby, nie można rzucić wyzwania samemu sobie. Podobnie jak w pierwszym przypadku to sformułowanie także ma pozytywne konotacje, gdyż zawiera element pragnienia dokonania zmian na lepsze. Zatem “rzucić wyzwanie” można osobie lub grupie osób spełniających podobne do nas kryteria i cele, zwykle rówieśnikom – w sporcie: zawodnikom tej samej dyscypliny (pchnięcie kulą) lub wagi (boks).

W EWM używamy wyłącznie kulturalnej formy zaproszenia: “Zapraszamy do podjęcia wyzwania”.

5. Konkursy wiedzy

Testy konkursów na kochamjp.pl udostępniają ćwiczenia pytań konkursowych w tzw. eliminatorach błędów (eliminujących błędy). Konkurs #ortograf2019 i #przecinek2019 to wyzwania, w których ideą jest powtórzenie określonych 100. wyrazów trudnych i norm interpunkcyjnych na przykładowych fragmentach tekstów literatury polskiej. W obu wypadkach zadania konkursowe są “odtajnione”. Uczestnicy będą je ćwiczyć do woli, w każdym miejscu i w wolnych chwilach, ile razy zechcą. Wyzwanie polega na tym, że każdy poświęci tyle czasu na ćwiczenia, ile uzna za konieczne, aby odnieść sukces – 100% poprawności testu głównego w jak najkrótszym czasie. Podczas jego rozwiązywania uczestnik zmierzy się z wyborem zadań spośród tych ćwiczonych w tzw. eliminatorze (eliminuje błędy), ale, uwaga, czas na rozwiązanie będzie o wiele krótszy niż podczas ćwiczeń w domu. Zatem wyzwanie dotyczy tak sprawnego opanowania materiału, aby znać odpowiedź na wszystkie pytania, “zanim skrypt na dobre je załaduje” z bazy pytań i wyświetli na stronie(!).

Nie do każdego testu pasuje powyższe rozwiązanie. Celem konkursu #panTadeusz1834 jest obcowanie z lekturą Adama Mickiewicza. Eliminator został tam zaprojektowany w taki sposób, aby uczestnicy rozwiązywali testy wyboru w oparciu o zaglądanie do fragmentów ksiąg. W ten sposób będą budować własną mapę myśli, w której umieszczą pojęcia typu np.: 20, Robak, Jacek Soplica, Kometa i inne. Czytając “Pana Tadeusza” i odpowiadając na pytania, będą sprawdzać samodzielnie, czy kliknęli we właściwą odpowiedź. Zatem cyfra 20 powinna im się skojarzyć z pytaniem o wiek Tadeusza Soplicy, hasło Robak z wieloma pytaniami, np. Kto przygotowywał powstanie na Litwie?; Jacek Soplica – powinien im się skojarzyć z pytaniami typu: Kto zabił Stolnika a Kometa ze zjawiskiem na niebie zapowiadającym katastrofę. Jeśli dobrze wczytają się w pytania, które wskazują pewien tok analizy lektury, nie będzie problemu, osiągną sukces. Jeśli tylko wezmą udział w teście głównym, nie odpowiedzą poprawnie nawet na 30% pytań. A zatem testy i praca z nimi pozostawia wartościowe ślady w pamięci uczestników, jeśli działają chętnie i w celu poszerzenia wiedzy.

6. Struktura konkursów

Wyzwania medialne, czyli zaplanowane czynności edukacyjne dziejące się online w czasie rzeczywistym mogą przybierać formy konkursów z różnych dziedzin wiedzy i ich wycinków, mogą to być panele dyskusyjne otwarte podczas zajęć szkolnych, blogi tematyczne, fora dyskusyjne, lekcje otwarte (online), wykłady i spotkania autorskie, w których bierze udział społeczność szkolna, zajęcia integracyjne czy sportowe, mitingi interdyscyplinarne, testy itd. Wyzwaniem może być każda działalność, inicjatywa nauczyciela, ucznia, grupy osób zaplanowana i dostępna w internecie.

Warunkiem rozpoczęcia przygotowań i wyboru wyzwania jest ocena przydatności merytorycznej dla realizacji programu nauczania, o czym decyduje nauczyciel a zatwierdza je dyrektor szkoły.

7. Testy zderzeniowe i odtajnianie wymagań

Wielu nauczycieli i rodziców zastanawia fenomen prawa jazdy polegający na tym, że pełnoletni uczniowie szkół średnich, którzy na tym etapie edukacji nie radzą sobie jeszcze z tabliczką mnożenia i czytaniem książek, a pomimo to zdają testy teoretyczne na prawo jazdy(?). W ciągu kilku tygodni opanowują bazę złożoną nawet z kilku tysięcy zadań, zdobywając 74/74 punkty(100%!) na egzaminie. To w takim razie dlaczego ta grupa uczniów nie radzi sobie ze sprawdzianami w szkole, gdzie wymagania są o wiele mniejsze? Jako kierowcy zawodowy ze świadectwem ukończenia szkoły dwa miesiące później potrafią być w pełni odpowiedzialni za wożonych przez siebie pasażerów, powierzony im sprzęt czy drogi ładunek. Odpowiadają też pośrednio za innych użytkowników dróg, przemierzając Polskę czy Europę wzdłuż i wszerz. Czy ci absolwenci naprawdę nie znali ortografii i tabliczki mnożenia, czy może znali, ale system tego nie uchwycił? Jeśli nie znali, to jak to się stało, że opuścili system? Z kolei jeśli znali, dlaczego system tego odpowiednio nie nagrodził wyższymi ocenami?

Problem lub też zjawisko zdawalności testów na prawo jazdy ma ścisły związek z faktem, że kursanci otrzymują zamknięty zestaw zadań do rozwiązania i na nich się koncentrują, ucząc się przepisów ruchu drogowego. Gdyby dać im książkę z zapisem suchych paragrafów z komentarzami, przypisami, dopisanymi na marginesach wiadomościami encyklopedycznymi, mieliby o wiele gorzej. Tak właśnie wyglądają podręczniki i programy szkolne – są obudowane dodatkową bazą wiedzy. Przygotowujący się do sprawdziany uczniowie często nie wiedzą, czego się uczyć i zwykle okazuje się, że dostają zadania “z kosmosu”: albo pisane językiem, którego nie znają z zajęć szkolnych, albo też takich przykładów na zajęciach nie było. Z kolei testy na prawo jazdy stanowią zamkniętą bazę, którą należy bezwzględnie poznać. Czy można wiedzieć więcej? Tak, każdy kursant może samodzielnie dociekać prawdy o ruchu drogowych, ale nie można nie znać odpowiedzi na pytania zawarte w bazie! Słowem, testy systematyzują wiedzę i dają pewność uczniowi, że nie uczy się za wielu rzeczy naraz, w tym wielu niepotrzebnie. Rolę bazy testów w konkursach EWM na kochamjp.pl pełni tzw. “eliminator błędów” – to powiększony zbiór zadań, spośród których uczestnicy wylosują zwykle około 20 i będą musieli uporać się z nimi w zmniejszonej w stosunku do ćwiczeń ilości czasu.

“I co jeszcze?…” – to jedno z najtrudniejszych pytań zadawanych uczniom na środku klasy podczas pytań ustnych. Sugeruje ono, że uczeń odpowiadający na postawione pytanie nie powiedział wszystkiego, co powinien, zatem nie może dostać najlepszej oceny, ba, jego wypowiedź może zostać oceniona na ocenę najniższą. Wraca następnie do ławki z przeświadczeniem, że zawiódł sam siebie i nauczyciela. Ta sytuacja nie zachęci go do dalszej nauki. Testy zderzeniowe typu testów na prawo jazdy rozwiewają te wątpliwości. “Odtajniają wymagania”, których spełnienie jest sklasyfikowane procentowo.

Po wpisaniu w wyszukiwarce “testy zderzeniowe” otrzymamy wyniki kierujące uwagę na zagadnienia testowania aut przed masową produkcją fabryczną. Mają one na celu znalezienie tzw. słabych dla bezpieczeństwa jazdy pasażerów punktów. Ten sam termin stosuje się do testów i sprawdzianów. Chodzi o metodę układania testów i udostępniania ich uczniom, aby doskonalili się w określonej dziedzinie bez niepotrzebnej nadbudowy tekstu, wstępów, rozwinięć, aluzji, haseł encyklopedycznych, w których gustują wydawcy podręczników.

Wielu obserwatorów systemu edukacji zareaguje negatywnie na wzmiankę o uczeniu się poprzez rozwiązywanie testów, jak to miało miejsce podczas wprowadzenia egzaminów końcowych szóstych klas i trzecich gimnazjalnych. Pojawiły się wówczas opinie, jakoby szkoła uczyła wyłącznie rozwiązywania testów, a przecież nie na tym polega edukacja. To prawda, ale nie chodziło wówczas o nauczanie, tylko o systematyzowanie i sprawdzenie wiedzy. Szkoła była też rozliczana z efektów i zależało jej na jak najlepszych wynikach uczniów, więc pomagała w przygotowaniach do egzaminów, rezerwując miejsce na testy z lat poprzednich. Ta pomoc z pewnością była bardziej pożyteczna niż komentowanie porażek uczniów i pełne bezradności pocieszanie ich w rodzaju: “Nie martw się, idziesz do kolejnej szkoły, nic się nie stało” lub “Nie radzisz sobie, ale nie martw się, wprowadzamy dla ciebie nową skalę ocen”.

EWM poszukuje i wypełnia miejsca w edukacji, aby dowartościować ciężką pracę nauczycieli i uczniów. Słabe oceny nie przynoszą satysfakcji żadnej ze stron, a nawet najmniejsze szkolne sukcesy stymulują rozwój.

8. EWM na przykładzie #ortograf2019

1. Znajdujemy ważny dla programu nauczania element nauki z konkretnego przedmiotu: nauczyciel, uczeń, dyrektor, rodzic współpracujący ze szkołą – osoby dostrzegające jakiś problem wart powtórzenia, utrwalenia, zgłębienia, zatrzymania się przy nim, pożyteczny dla życia szkolnego ucznia, klasy, szkoły, środowiska lokalnego itp. Dla przykładu ortografia, ale nie cała, tylko wycinek, powiedzmy 100 wyrazów trudnych, z którymi zdaniem polonistów uczniowie mają największe problemy.
2. Formułujemy potrzeby i cele, chcemy utrwalić, ćwiczyć 100 trudnych dla danej grupy (klasy) wyrazów. Zapisujemy te wyrazy wraz z ich wyjaśnieniem i synonimami, dlatego że łatwiej będzie uczniom zapamiętać ich pisownię w jakimś otoczeniu, kontekście.
3. Wybieramy (nauczyciel, uczniowie, razem) sposób pracy. Układamy test z wyrazami i zbieramy materiały pomocnicze. Możemy też znaleźć coś w internecie.
4. Piszemy test i wraz z pomocami umieszczamy w sieci lub prosimy, aby ktoś nam w tym pomógł (np. kochamjp.pl).
5. Próbujemy zainteresować swoim pomysłem inne osoby z życia szkoły: uczniowie nauczyciela, nauczyciel klasę itp.
6. Zapisujemy wspólnie cele i tworzymy graficzne wyzwanie będące jednocześnie zaproszeniem do podjęcia wyzwania: kartka papieru z EWM – wg przykładu poniżej.
7. Rozglądamy się, czy nie można byłoby zainteresować pomysłem wyzwania inne osoby, klasy, szkoły.
8. Wyznaczamy terminy realizacji EWM i informujemy społeczność szkolną: gablotka w klasie, na korytarzu, na grupach social mediów itd.
9. Aktywne uczestnictwo w przygotowaniach do EWM wszystkich zainteresowanych.
10. Analiza udziału i realizacji EWM, ocenianie wg wcześniej przyjętej skali ocen i ewaluacja.

9. Ogłaszanie EWM

Wyzwania z różnych dziedzin wiedzy szkolnej na przykładach.

PRZYKŁAD 1. Uczniowie klasy 7a i 1a zaprosili do podjęcia wyzwania koleżanki i kolegów, pierwsi z tej samej szkoły, w drugim przypadku 1a zaprosiła do podjęcia wyzwania klasę 1b ze szkoły, z którą zetknął ich los podczas wycieczki do Zakopanego. Nauczyciele obu klas otrzymali zaproszenie do konkursu #ortograf2019 ze strony kochamjp.pl. Uczniowie wraz z nauczycielami planującymi dyktanda i powtórki ortograficzne na języku polskim przystali na ten pomysł i kilka dni później umieścili EWM na tablicy ogłoszeń, wzorując się na powyższych przykładach w pliku doc. zaproszeni do udziału są wszyscy uczniowie szkoły, rodzice i nauczyciele, a także znajomi z socjal mediów.

PRZYKŁAD 2. Podczas lekcji wychowawczej klasy 6c z Radzynia zaplanowano i połączono się przez WhatsAppa z użyciem rzutników multimedialnych z klasą 6c z Torunia. Tematem panelu dyskusyjnego młodzieży było zaproponowane przez uczniów z Torunia lokalna ekologia. Przez kilka tygodni obie grupy na różnych przedmiotach i po zajęciach przygotowały wiele szczegółowych materiałów i makiet tematycznych. Prelekcje i dyskusje będą więc zawierały analizy podane przez urzędy miejskie, wywiady filmowe z prezydentami miast, prezentacje. Na koniec głos zabiorą nauczyciele i ocenią zaangażowanie uczniów.

PRZYKŁAD 3. Zainteresowana chemią i biologią klasa 2b z Liceum w Kędzierzynie zaprosiła do podjęcia wyzwania klasę 2a z Krakowa w zakresie pracowni i analizy składów chemicznych żywności zakupionej w markecie. Klasy umieściły na forach szkół materiały doświadczalne, dane i wykresy, prezentacje uzyskane podczas prac z nauczycielami na zajęciach szkolnych. Wyzwanie dotyczy wniosków z badań i młodzież licealna uzgodniła, że będzie to panel pytań i odpowiedzi stawianych z obu stron. Całość transmitowana w niedzielne popołudnie będzie oceniana przez nauczycieli szkół, rodziców i znajomych, którzy zostali poproszeni o wypełnienie ankiet i wystawienie ocen obu grupom.

PRZYKŁAD 4. Trenujący z uczniami skok w dal nauczyciel WF zainicjował turniej. Uczniowie klasy 4c zaprosili do podjęcia wyzwania pozostałych uczniów szkoły. EWM zostało przypięte na tablicy ogłoszeń szkolnych miesiąc wcześniej, aby wszyscy przygotowali się pod okiem nauczycieli WF. Zawody odbędą się w obecności rodziców i zaproszonych gości, zaplanowano też transmisję online dla całej szkoły. Widzowie zagłosują online na sportowca dnia, co jednocześnie będzie formą ewaluacji.

PRZYKŁAD 5. Klasa 4f – maturalna zaprosiła do podjęcia wyzwania klasę 4d. Miało ono dotyczyć rywalizacji w zakresie historii Polski międzywojennej. Obie klasy na prośbę nauczyciela złożyły do niego po 12 zagadnień tematycznych. Zamieniono je później na test wyboru 70 pytań po sześć odpowiedzi, który przez dwa tygodnie był dostępny dla uczniów, ich rodziców i znajomych zaproszonych do wsparcia w konkursie. Test główny odbył się w auli z udziałem zaproszonych gości przed wywiadówką szkolną. Każdy uczeń, rodzic i znajomy – rozwiązywał test na smartfonie.

PRZYKŁAD 6. Klasie 5a sprawdzian z ułamków nie poszedł najlepiej. Dlatego matematyk zainicjował wyzwanie dla swoich podopiecznych, zapraszając klasę na fakultety. Wspólnie rozwiązali 25 przykładów zadań z treścią przez kilka tygodni. Następnie każdy z uczniów rozwiązywał dwa wylosowane spośród 25 zadań pod okiem nauczyciela i rodziców. W części przybyli oni do szkoły, inni obserwowali przebieg poprawy sprawdzianu online. Wszyscy odnieśli sukces, poprawiając oceny i utrwalając materiał.

PRZYKŁAD 7. Po omówieniu lektury “Ferdydurke” polonista zaprosił maturzystów do wyzwania polegającego na organizacji panelu dyskusyjnego otwartego dla wszystkich uczniów i rodziców pod tytułem “Wielkie adaptacje powieści w teatrze TVP”. Uczniowie mieli przygotować szereg tematów technicznych i pytań do zaproszonego do dyskusji aktora i reżysera, odtwórcę roli Józia, Jana Peszka.

Z przedstawionych przykładów wynika, że EWM można planować zależnie od potrzeb. Sprawdzi się podczas wprowadzania nowych partii materiału, utrwalania już zdobytych wiadomości, podsumowań czy sprawdzianów, do podwyższania już zdobytych ocen, gdy okaże się, że większość uczniów odniosła porażkę na klasówce itd. Wszystkie wyzwania muszą być uzasadnione programem nauczania i przekładać się na szkolne oceny. Sposób i skala ocen ma być znana uczestnikom EWM podczas ogłaszania.

10. EWM a EWD

Edukacyjna Wartość Dodana – EWD to wskaźnik, którego “boją się wszystkie szkoły”. Jego spadek powoduje, że muszą się pojawiać programy naprawcze, gdyż placówka nie osiąga sukcesów przeliczanych na wzrost osiągnięć uczniów. Porównywane są  wyniki egzaminów zewnętrznych z minionych lat i określany wskaźnik, na którym dyrektorom i radom pedagogicznym bardzo zależy: im wyższy, tym szkoła pracuje lepiej, ale! Zawsze jest jakieś “ale”. EWD dla szkół średnich pokazuje wyniki matury z języka polskiego i z matematyki, zestawiając je z poprzednimi osiąganymi w trzech poprzednich latach. Zatem poziom nauczania w polskiej szkole w badaniach EWD zależy wyłącznie od polonistów i matematyków, zwalniając dosłownie pozostałych nauczycieli z jakiejkolwiek odpowiedzialności.

Wskaźnik EWD byłby pożyteczny tylko wówczas, gdyby rzeczywiście pokazywał postępy ucznia lub ich brak i zaangażowanie szkoły w edukację oraz wychowanie – a nie tylko odnotowywał poziom zdawalności matur na przestrzeni ostatnich trzech lat. Porównanie maturzystów 2019 z ich kolegami z roku 2018 nie ma sensu dla uczniów zdających maturę w 2020 roku lub ma tylko nieznaczny, ponieważ to zupełnie inni ludzie, grupa ze swoimi specyficznymi problemami i sukcesami w nauce. W razie porażki maturalnej szkoły pisanie programów naprawczych na podstawie wykazanych błędów uczniów to czysta fantastyka zakładająca, że kolejne roczniki będą miały te same problemy. A przecież kolejny rocznik maturzystów może stanąć przed innymi zadania.

Z kolei EWM, czyli Edukacyjne Wyzwania Medialne, to wydarzenia w życiu szkoły, w których wezmą udział uczniowie z wielu przedmiotów, wielu klas, to znaczy z tych, z których wyzwanie udziału w EWM określi nauczyciel lub dyrektor a następnie zaktywizuje do działania środowisko szkolne. Ilość i jakość prowadzonych działań tego typu, wyników tych samych uczniów na przestrzeni kilku lat mógłby dać lepszy obraz postępów w nauce, aktywności szkoły niż wskaźnik EWD zwalniający, jak już była o tym mowa wcześniej, z odpowiedzialności gros rad pedagogicznych, pozostawiając na placu boju o wykształcenie ucznia niewielką grupę nauczycieli przedmiotów maturalnych.

EWM daje grupie aktywnych nauczycieli pole do popisu w zakresie kreatywności i innowacyjności, prowadzenia otwartych zajęć online i nieskończoną ilość wątków czy tematów do realizacji zgodnie z podstawą programową, ale inaczej niż do tej pory z kredą i tablicą. Dlatego EWM wydaje się formułą bardziej sprawiedliwą w ocenie aktywności szkół niż EWD.

Formuła EWM podpowiada nauczycielom kierunki i możliwości aktywizacji własnej pracy. Nie tylko nauczyciele starający się o kolejne stopnie awansu zawodowego mogą wykazać się innowacjami w swojej pracy pedagogicznej, ale wszyscy.

11. Dlaczego EWM – podsumowanie?

Przyszłość edukacji musimy łączyć z internetem i tzw. nauczaniem online lub zdalnym. Środowiska szkolne już pracują online, ponieważ uczniowie żyją w świecie lub światem wirtualnym. Noszą ze sobą smartfony łączące ich w grupy formalne i nieformalne często ważniejsze niż szkolne klasy. W wielu przypadkach mają już doświadczenia elearningowe, szczególnie w zakresie testów. Znają nawet pewne kruczki typu: gdy nauczyciel zada test na platformie do wykonania w domu, to jedna osoba może go rozwiązać za całą klasę. Dlatego testy online należy masowo wdrażać, rozpowszechniając etykę pracy online. Dążąc do zagospodarowania internetu przez system edukacyjny, zadaniem EWM jest popularyzacja pracy online. Ma ona tę zaletę, że jest atrakcyjna dla uczniów i może stać się propozycją ciekawszą, bardziej różnorodną niż monotonne obserwowanie social mediów.

Teoretycznie społeczność szkolna dobrze sobie radzi z pracą w internecie, w praktyce umiejętności te kończą się na przeglądaniu stron www. W EWM chodzi o wykształcenie przeświadczenia, że każdy może wpływać na internet i być jego współtwórcą. Ponadto oprócz uczniów i nauczycieli są grupy społeczne, które czują się w pewien sposób wykluczone z używania nowinek informatycznych, komputerów, internetu czy smartfonów i nie chodzi wyłącznie o absolwentów szkół sprzed dwóch czy pięciu lat. Obowiązek wyjaśniania społeczeństwu zjawisk związanych z nowościami technologicznymi leży również w zakresie oddziaływań systemu edukacji. Dlatego EWM zaprasza wszystkich do współdziałania, rodziców i dziadków uczniów, znajomych, jest ponadpokoleniowym spotkaniem po to, aby podejmując zadania edukacyjne, nauczać korzystania z sieci i przybliżać nowoczesne formy komunikacji potencjalnym użytkownikom internetu. Dla przykładu studenci Uniwersytetu Trzeciego Wieku mają stałe zaproszenie do konkursów na kochamjp.pl.

EWM to wyzwania do trudnych zadań dla ich głębszego wyjaśniania i doskonalenia wg stawianych przez programy nauczania wymagań, na budowanie więzi wspólnoty w określonym celu edukacyjnym.

Konkursy zaprojektowane na kochamjp.pl stosują zasadę mierzalności procentowej i stawiają na masowość. Miejsce trzecie szkoła może uzyskać, zdobywając 50% punktów w konkursie. Osiągnięcie podium jest jak najbardziej możliwe, ponieważ przez miesiąc lub dłużej każda szkoła, każdy uczestnik ma możliwość ćwiczenia wszystkich zadań konkursowych.

EWM ma uświadamiać, że jednostka może pozytywnie wpływać na życie społeczne grupy rówieśników i szkoły, brać udział w rozwoju jej prestiżu i społecznego zaufania, wpływać na rozwój marki – dobre imię swojej placówki. EWM zatem zaprasza do podejmowania wyzwań i określa zasady udziału, podaje szczegółowe zadania, niczego nie ukrywając. Ale właśnie, czy uczestnicy wykorzystają w pełni czas ćwiczeń, czy zaangażują się na miarę swoich i szkolnych ambicji?

12. Do pobrania

Wszystkie elementy graficzne i przykłady tekstów można pobierać z tej strony, wybierając dany element i klikając prawym przyciskiem myszy, a następnie zapisując na swoim komputerze. Można także pobrać tutaj logo EWM w rozdielczości (px): 40×24, 250×150, 400×240, 700×420, 1200×720.

Zaproszenie do EWM w formacie pdf z logiem 1200px: ewm.pdf.