Autorem wiersza „Pokolenie” jest Krzysztof Kamil Baczyński. Utwór powstał w roku 1943. Poeta opisuje w nim pokolenie, którego młodość przypadała na czasy wojny. Można założyć, że wiersz jest właśnie o pokoleniu Kolumbów, młodych poetów tworzących w okresie II Wojny Światowej, a autor opisuje w nim swoje przeżycia.
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia) – analiza stylistyczna
Wiersz „Pokolenie” składa się z 10 zwrotek. Jest to wiersz o nieregularnej budowie, ponieważ strofy mają różną ilość wersów – 6 strof posiada 4 wersy, 3 strofy posiadają 6 wersów, a jedna strofa jest dwunastowierszowa. Wersy w wierszu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego są dziewięciosylabowe lub dziesięciosylabowe. W większości wersów średniówka znajduje się po piątej sylabie.
Pierwsze pięć zwrotek wiersza to liryka pośrednia, która ma charakter opisowy, a pozostałe to liryka bezpośrednia. Podmiot liryczny pojawia się dopiero w kilku ostatnich zwrotkach. Wypowiada się on w imieniu zbiorowości, czyli tytułowego pokolenia. Można to zauważyć po takich fragmentach, jak np. „żyjemy”, „nas nauczono” czy „nasłuchujemy”. Podmiot liryczny może być utożsamiany z autorem wiersza, który wypowiada się w imieniu pokolenia poetów, podczas których młodości miała miejsce II Wojna Światowa (pokolenia Kolumbów).
W wierszu „Pokolenie” ze środków stylistycznych dominują epitety. Znajdziemy je w każdej zwrotce. Dzięki epitetom takim jak „głowa obcięta”, „ziemia dojrzała” czy „bolesne dłuto” autor w wierszu wykreował groźny nastrój, który oddał wojenne realia. Rolę taką mają także porównania np. „jak obce miasta z głębin kopane” czy „kipi sytością jak wielka misa” oraz metafory np. „pustego serca rozpruty strąk” czy „w grozie drążymy mroczne miłości”.
Krzysztof Kamil Baczyński w wierszu zastosował również ożywienia. Należą do nich m.in. sformułowania „kłosy brzuch ciężki w górę unoszą” czy „ogromne nieba suną z warkotem”. Autor zastosował także anaforę „nas nauczono”. Środki stylistyczne użyte w wierszu miały ułatwić czytelnikowi wyobrażenie sobie wojennej codzienności. W tym celu Krzysztof Kamil Baczyński użył także ekspresyjnych słów np. „suną z warkotem” czy „wzdycha”.
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia) – interpretacja wiersza
Wiersz „Pokolenie” rozpoczyna się od opisu późnego lata. Wskazuje na to sformułowanie „Kłosy brzuch ciężki w górę unoszą” czy „Ziemia owoców pełna po brzegi”. Opis wskazuje na to, że jest to późne lato, czas zbierania plonów. Klimat grozy i wojny jest już jednak wyczuwalny dzięki użytym środkom stylistycznym np. „głowa obcięta”. Autor wspomina także o wiszących martwych ciałach. Opis pięknego lata zostaje przerwany przez coraz bardziej makabryczne sformułowania.
Za pomocą środków stylistycznych autor próbował oddać wojenny nastrój. Krzysztof Kamil Baczyński wodę ze strumyka przyrównał do krwi, sen do klatki, a życie w wojennej codzienności do koszmaru na jawie. Tytułowe pokolenie jest określane jako zastraszone, cały czas czuwające i mające zaciśnięte usta. W ten sposób pokazał, że codzienność wojenna to życie w ciągłym strachu o życie własne i swoich bliskich.
Krzysztof Kamil Baczyński od 6 do 9 zwrotki używa anafory „Nas nauczono”. W ten sposób ukazuje wartości, które zostały w codzienności wojennej wpojone tytułowemu pokoleniu. Nauczono ich, że nie ma litości. Podmiot liryczny przywołuje tutaj sen, w którym był jego bez litości zabity brat. Tytułowe pokolenie nauczono również, że nie ma sumienia, ponieważ zmuszeni są do życia w grozie i strachu.
Podmiot liryczny pokolenie nazywa troglodytami, które nie zna nic innego oprócz strachu. Przez wojnę świat i ludzie pozbawieni są miłości i empatii. Nie ma już w ludziach uczuć humanitarnych. Jest jedynie strach i cierpienie. Podmiot liryczny mówi, że pokolenie nauczono zapomnieć, ale wie, że nie jest to realne.
W ostatniej strofie podmiot liryczny zastanawia się, co zostanie po tytułowym pokoleniu. Nie wie on czy działania pokolenia staną się jak działania bohaterów „Illiady” Homera. Rozprawia ono tym, czy staną się oni bohaterami, czy zostaną zupełnie zapomnieni. Martwi go to, że na ich grobie być może nawet nie zostanie postawiony krzyż.
Pokolenie – podsumowanie
Krzysztof Kamil Baczyński w swoim wierszu w sposób bardzo emocjonalny i dosadny ukazał odbiorcy realia wojny. Dzięki użytym środkom stylistycznym odbiorca mógł wyobrazić sobie wojenną codzienność ze szczegółami. Autor przedstawił w wierszu pokolenie, które zamiast cieszyć się młodością, musiało stawić czoła wojennej rzeczywistości. Pokolenie to żyło w strachu, cierpiało i mierzyło się ze zjawiskami, o jakich my teraz nie mamy pojęcia.
Krzysztof Kamil Baczyński nakłonił w ten sposób do refleksji nad sensem wojen. Po lekturze odbiorca zaczyna zastanawiać się nad funkcjonowaniem świata, nad tym, jak żyć, żeby znowu nie doszło do wojny i tak makabrycznych zjawisk, jak te opisane w wierszu „Pokolenie”.