W ten sposób Mickiewicz przedstawił w sposób bardzo wygładzający rzeczywistość społeczeństwo, które znał z czasów swojej młodości. Nawet postaci takie jak Jacek Soplica ostatecznie zasługują u niego na wybaczenie i odpokutowują swoje winy. Mickiewiczowi zależało bowiem na ukazaniu w dobrym świetle zniewolonego narodu, walczącego o zachowanie swojej tożsamości i odzyskanie ojczyzny.
Rozległą panoramę społeczeństwa przedstawił Bolesław Prus w powieści pozytywistycznej „Lalka”. Ukazał tam pełen przekrój Polaków, od arystokracji po ludzi najuboższych. Polska była wówczas krajem pod zaborami, a Prus pokazał, jak podzielone i pełne napięć jest społeczeństwo, które powinno wspólnie pracować nad odzyskaniem swojej ojczyzny. Autor opisał zarówno zalety, jak i przywary swoich rodaków, a wszystko to umieścił w kontekście politycznym. Wskazywał bowiem, że bez wspólnego działania Polska nadal będzie zmagała się z zaborcami i nie odzyska upragnionej niepodległości.
