“Opowieść wigilijna” to opowiadanie Charlesa Dickensa po raz pierwszy wydane w grudniu 1843 roku. Jest to historia bogatego skąpca Ebenezera Scrooge’a i związana jest ona ze świętami Bożego Narodzenia. Opowiadanie przedstawia głęboką, wewnętrzną zmianę, jaką przechodzi Scrooge pod wpływem odwiedzin duchów związanych z jego przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, które zapoczątkowane są przez pojawienie się duszy jego zmarłego partnera w interesach, Jakuba Marleya. W wyniku tych spotkań Scrooge zmienia swoje postępowanie i zaczyna zachowywać się inaczej w stosunku do ludzi, którzy go otaczają. W samym opowiadaniu wyróżnić można kilka motywów literackich.
Motyw wędrówki
Wyróżnić można motyw wędrówki głównego bohatera, która ma wymiar wewnętrzny. Scrooge przemierza różne płaszczyzny czasowe, odwiedza przeszłość, przyszłość i teraźniejszość. Można więc powiedzieć, że jest to podróż w czasie, możliwa tylko w świecie fantastycznym. Dzięki tej wędrówce po planach czasowych Scrooge mierzy się ze swoim zachowaniem i charakterem, zmienia się wewnętrznie, widzi swoje błędy i postanawia je odpokutować.
Motyw chciwości
Scrooge jest przykładem postaci chciwej, dla której pieniądze są ważniejsze od innych, a nawet od własnej wygody – Scrooge nie korzysta bowiem ze zgromadzonych bogactw. By zgromadzić swój majątek nie zważał na nikogo, zwłaszcza na pracowników jego przedsiębiorstwa. Swojemu podwładnemu wypłacał pensję, która nie pozwalała mu na utrzymanie rodziny. Scrooge’owi szkoda było pieniędzy nawet na podstawowe wygodny, takie jak pożywienie, ogrzewanie czy nowe ubrania. Gromadzenie pieniędzy było celem jego życia, poważał tylko je, aż do odwiedzin duchów. Dopiero wtedy zrozumiał, że to nie majątek i jego pomnażanie są najważniejszymi kwestiami w życiu człowieka i dostrzegł ludzi wokół siebie.
Motyw przemijania
Fabuła oparta jest na motywie przemijania oraz upływającego czasu. Wędrówka Scrooge’a odbywa się na różnych płaszczyznach czasowych – przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, odwiedzają go też duchy pochodzące z tych czasów. Scrooge miał więc okazję cofnąć się do swojego dzieciństwa i uświadomić sobie, jak wiele lat już upłynęło i jak szybko życie przecieka mu przez palce. Konfrontacja z własną przeszłością uświadomiła mu, jak wiele czasu zmarnował i że nie jest już w stanie go odzyskać. Uświadomiło mu to też, jak ważne jest właściwe wykorzystanie tych dni, które jeszcze mu pozostały. Przemijanie uświadomiło Scrooge’owi, jak cenny jest jego czas i że musi wprowadzić w swoim życiu poważne zmiany.