Świat fantastyczny i realistyczny w Opowieści wigilijnej

Autor: Marta Grandke

„Opowieść wigilijna” Charlesa Dickensa miała swoją premierę w roku 1843, a jej akcja osadzona jest w trakcie świąt Bożego Narodzenia. Dzieło to opowiada historię przemiany starego, skąpego człowieka, jakim był Ebenezer Scrooge. Dokonuje się ona dzięki wizycie kilku duchów Bożego Narodzenia, które pokazują bohaterowi, co się z nim stanie, jeśli nie zmieni on swojego zachowania. W dziele zawarte są więc elementy nadprzyrodzone, a płaszczyzna realistyczna przeplata się z tą fantastyczną. Ta druga miała na celu zobrazowanie cudów dziejących się w niezwykłym, świątecznym czasie.

Płaszczyzna realistyczna dotyczy większości świata przedstawionego. Obejmuje ona opis codziennego życia Ebenezera Scrooge’a, jego pracy, nawyków oraz cechy charakteru. Zawarte są w niej także opisy innych postaci, takich jak kancelista Bob i jego rodzina czy siostrzeniec Scrooge’a, Fred. Realistyczne są także przygotowania do świąt Bożego Narodzenia – dekoracje, świąteczne potrawy i prezenty. Akcja rozpoczyna się właśnie w momencie, w którym święta nadchodzą, co także jest oddane przez autora realnie. Na płaszczyźnie realistycznej dzieją się także wszystkie relacje między bohaterami, są one jak najbardziej prawdopodobne. W ten sposób Dickens sprawił, że postać Scrooge’a i jego nieprzyjemny charakter stały się pogłębione i wiarygodne. Płaszczyzna realistyczna trwa aż do powrotu Scrooge’a do jego mieszkania, gdzie ujrzał on ducha swojego zmarłego wspólnika, Jakuba Marleya.

Płaszczyzna fantastyczna rozpoczyna się wraz z pojawieniem się zjawy Marleya, a następnie reszty duchów świąt Bożego Narodzenia. To właśnie tam dzieją się największe cuda, które ostatecznie doprowadzają także do zmian na płaszczyźnie realistycznej. Wizyty kolejnych duchów przyczyniają się bowiem do całkowitej odmiany charakteru Scrooge’a, co wpływa na jego relacje z innymi ludźmi w prawdziwym życiu. Płaszczyzna fantastyczna jest więc powiązana ze zjawami, z interwencją siły wyższej oraz groźbą kary i rozliczenia z grzechów w życiu po śmierci. To właśnie konfrontacja z elementami fantastycznymi i strach, jaki one wywołują, sprawia, że Scrooge przygląda się swoim postępkom i zaczyna dostrzegać błędy, jakie w swoim życiu popełnił. Płaszczyzna fantastyczna i realistyczna zaczynają się więc przeplatać, jeden aspekt ma wpływ na drugi – wydarzenia fantastyczne mają wpływ na realistyczne, a błędy popełnione realnie przez Scrooge’a wywołują interwencję siły wyższej, należącej do fantastycznych elementów opowiadania. Widać to też na przykładzie relacji Scrooge’a i Marleya. Panowie znali się i współpracowali ze sobą za życia. Po śmierci Marley został surowo ukarany za swoje czyny, które popełniał także Scrooge. Stary znajomy postanowił więc ostrzec swojego znajomego i pokazać mu konsekwencje takich działań, objawił mu się więc jako zjawa. W wyniku interwencji zapoczątkowanej przez Marleya Scrooge zmienia się i unika okrutnej kary, jaka mogła stać się jego udziałem po śmierci.

Obie płaszczyzny – realistyczna i fantastyczna – funkcjonują więc w „Opowieści wigilijnej” Dickensa na takich samych zasadach. Przeplatają się, uzupełniają wzajemnie i wydarzenia mające miejsce w jednej z nich mają wpływ na sytuację w drugiej. W ten sposób możliwe są bożonarodzeniowe cuda, jakie przeżył Scrooge i które sprawiły, że stał się on zupełnie innym człowiekiem.

Dodaj komentarz