„Akademia pana Kleksa” autorstwa Jana Brzechwy po raz pierwszy ukazała w roku 1946, ale wciąż jest jedną z najpopularniejszych powieści dla dzieci w kanonie literatury polskiej i jest także lekturą szkolną. Brzechwa nakreślił w swoim dziele sylwetki wielu fascynujących postaci, a jedną z nich jest szpak Mateusz.
Charakterystyka szpaka Mateusza
Mateusz nie jest zwykłym ptakiem. Sam o sobie mówi, że jest zaklętym w szpaka księciem. To jedna z głównych postaci całej powieści. Mateusz w Akademii pełni rolę zastępcy dyrektora, jego pomocnika, nauczyciela dla uczniów oraz jest określany mianem naukowca. Mateusz zazwyczaj spędza czas w tylnej kieszeni surduta pana Kleksa i uwielbia jeść piegi, które są jego największym przysmakiem. Mimo iż Mateusz potrafi mówić, to wymawia jedynie końcówki wyrazów, przez co trzeba domyślać się, co miał na myśli. W chwilach największego przygnębienia szpak przestaje się odzywać. Mateusz zaprzyjaźnia się z Adasiem i opowiada mu historię swojego życia. Nie zawsze był bowiem ptakiem, wcześniej był bogatym księciem. Złamał zakaz ojca, który zabronił mu jeździć konno przed ukończeniem czternastego roku życia.
Mateusz nocą wyruszył na konną wyprawę na swoim wierzchowcu o imieniu Ali Baba, w trakcie której zabił przywódcę wilków. Ten jednak zdążył go jeszcze zranić. Ugryzienie wilka nie chciało się zagoić i chłopiec słabł coraz bardziej. Uleczył go dopiero chiński doktor Paj-Chi-Wo swoim cudownym oddechem. Przestrzegł jednak księcia, że wilki nie zapomną mu tego, że pozbawił je króla.Na tę okoliczność podarował mu cudowną czapkę bogdychanów, która miała go uratować w trudnej sytuacji. Doktor miał niestety rację. Wilki zemściły się po latach, atakując zamek ojca Mateusza. Książę umknął, zamieniając się w szpaka przy pomocy czapki od doktora Paj-Chi-Wo. Zgubił jednak guzik, który umożliwiał mu powrót do ludzkiej postaci. Potem Mateusz tułał się po świecie, ale nikt, nawet jego siostry, nie rozpoznał w nim księcia, który zbiegł z zamku w trakcie ataku wilków. Trwało to, aż wreszcie na targu w Salamance znalazł go i kupił pan Kleks. Mateusz wówczas odzyskał szczęście i sens w życiu.
Mateusz jest bardzo odpowiedzialny i inteligentny, przez co każdego dnia pomaga panu Kleksowi w prowadzeniu Akademii. Zajmuje się budzeniem chłopców rano, załatwia sprawunki i zajmuje się dostarczaniem różnych rzeczy. To on zaniósł Adasiowi zaproszenie do podjęcia nauki w Akademii. Pan Kleks doskonale wykorzystuje jego różnorodne umiejętności oraz wiedzę, przez co Mateusz jest bardzo ważną postacią w szkole. Chłopcy zwracają się do niego po pomoc, gdy mają problemy z odrabianiem lekcji. Mateusz jest więc bardzo ważną postacią i bez niego Akademia nie mogłaby prawidłowo działać każdego dnia. Na koniec opowieści szpak zmienia się nie w księcia, ale w jej autora, co zaskakuje Adasia Niezgódkę.
Mateusz jest więc postacią niejednoznaczną o bardzo ciekawej i tajemniczej przeszłości. Sprawuje bardzo ważną funkcję w Akademii i pan Kleks w dużej mierze polega na jego inteligencji, odpowiedzialności i sumienności. Mateusza łatwo jest polubić i jest on bohaterem pozytywnym, wzbudzającym w czytelnikach sympatię, a jego tragiczna historia rodzi w nich także współczucie.