Najsłynniejsze dzieło Bolesława Prusa, czyli powstałą w okresie pozytywizmu „Lalkę”, określa się jako powieść realistyczną. Gatunek ten pojawił się w drugiej połowie XIX wieku i miał on na celu szczegółowe ukazanie życia zwykłego człowieka. Autor starał się je opisywać w sposób obiektywny i czytelny dla odbiorcy, z uwzględnieniem ogólnie przyjętych norm moralnych. Postaci musiały być wiarygodne, a ich motywacje dobrze uargumentowane. Ważna jest także zasada mimesis, czyli dokładne odwzorowanie opisywanej rzeczywistości. „Lalka” spełnia wiele założeń i wymogów gatunku, którym jest powieść realistyczna.
Przede wszystkim Prus w swoim utworze zdecydował się na wprowadzenie wszechwiedzącego, trzecioosobowego narratora, który jest charakterystyczny dla powieści realistycznej. Dodatkowo uzupełnił on swoje dzieło o „Pamiętnik starego subiekta”, prowadzony przez pierwszoosobowego narratora (Ignacego Rzeckiego), który nadał wydarzeniom nową perspektywę i wprowadził do tekstu dwugłos narracyjny. To także sposób na ukazanie przeszłości Wokulskiego, a co za tym idzie także rozszerzenie czasu akcji. W ten sposób czytelnik może poznać motywacje oraz opinie więcej niż tylko jednego, głównego bohatera i sam jest w stanie wyrobić sobie przekonanie na temat opisywanych wydarzeń. Jest to istotne w przypadku tak wielowątkowej fabuły, jaka pojawia się w „Lalce”. Narrator w dziele opisuje akcję z dystansem, nie oceniając poszczególnych czynów czy wypowiedzi. Dodatkowo uzupełnia on tekst o opis miejsc oraz dialogi, które prowadzą między sobą bohaterowie.
Świat przedstawiony w „Lalce” jest tak dokładnym odzwierciedleniem rzeczywistości, że według opisu Warszawy, który stworzył Prus, można z powodzeniem zwiedzić to miasto. Jest to spełnienie zasady mimesis, która nakazywała jak najwierniej opisywać świat, tak by ten przedstawiony nie różnił się od rzeczywistego. Z równą dbałością o szczegóły Prus opisał realia życia społeczeństwa w czasach sobie współczesnych. Odwzorował obyczaje wielu grup społecznych i w ten sposób sprawił, że jego postaci były wiarygodne. Każdy z bohaterów opisany został tak, że faktycznie przypominał osoby żyjące w tamtych czasach. Często Prus tworzył postaci stereotypowe, uosabiające przywary i zalety danej grupy społecznej, ale kreował je w taki sposób, że nie były one jedynie zbiorem pewnych cech, ale stawały się pogłębione i wiarygodne. Każda z postaci miała bowiem swoje indywidualne przymioty, wyróżniające ją na tle innych. Dzięki temu czytelnik może sobie wyobrazić, jak funkcjonowały poszczególne grupy społeczne, ale ma też wrażenie, że czyta o prawdziwych ludziach, nie zaś tylko artystycznych kreacjach, których celem jest jedynie obrazować daną cechę czy zachowanie. Na dodatek Prus stworzył wielu bohaterów w swojej powieści, co także przydaje jej realizmu. Zastosował także zabieg indywidualizacji ich języka.
Realizm odnaleźć można także w szerokiej panoramie społeczeństwa i jego problemów. Prus nie skupił się tylko na jednej grupie społecznej, opisał wiele z nich, dzięki czemu czytelnik ma wgląd w wiele różnych perspektyw ludzi, którzy zamieszkiwali ten sam kraj, jednak obowiązywały ich inne zasady. Tak samo ważna jest w „Lalce” perspektywa osób ubogich, co przedstawienie rzeczywistości życia arystokratów. Prus ukazał też wiele problemów społecznych, takich jak nędza, antysemityzm czy też powolny upadek arystokracji. W ten sposób czytelnik może z powodzeniem wyobrazić sobie, jak wyglądało społeczeństwo w tamtych czasach. Na dodatek jest ono opisywane z różnych perspektyw, co mogło mieć miejsce dzięki wprowadzeniu do utworu wielu bohaterów.
Fabuła „Lalki” jest chronologiczna i wydarzenia są ze sobą powiązane. Prus stworzył więc realistyczny ciąg przyczynowo-skutkowy, a każda akcja jego bohaterów prowadziła ich do kolejnych działań, będących ich wiarygodnym następstwem. Wydarzenia te są niepowtarzalne, co zwiększa ich realizm. Oprócz wątku głównego w powieści pojawia się także wiele pobocznych historii, co wzmaga wrażenie, że czytelnik ma do czynienia z realnymi wydarzeniami.
Bolesław Prus, tworząc „Lalkę”, zrealizował więc wiele wymogów gatunkowych dzieła, jakim jest powieść realistyczna. Udało mu się z sukcesem odwzorować życie mieszkańców Warszawy w drugiej połowie XIX wieku i wykreować bohaterów, którzy przypominają prawdziwych ludzi, z krwi i kości.