Lalka – główne wątki

Autor: Marta Grandke

Powieść pozytywistyczna i realistyczna „Lalka”, której autorem jest Bolesław Prus, to dzieło wielowątkowe, które opisuje wiele zagadnień ważnych w czasach współczesnych jej twórcy. Ponadto wyróżnia się ona bogatą kreacją postaci, dzięki którym wątki te są bardzo żywe i dynamiczne. Łączą się one często ze sobą, pokazując, że społeczeństwo, mimo podziału na grupy i klasy, jest jednym wielkim żywym organizmem. W „Lalce” wyróżnić więc można kilka głównych wątków, które mają istotny wpływ na przebieg akcji w powieści.

Wątek miłosny

Najważniejszym wątkiem „Lalki”, który spaja ze sobą wszystkie pozostałe historie, jest miłość Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej. Jest to uczucie nieszczęśliwe i nieodwzajemnione, Wokulski pochodzi bowiem ze zubożałej szlachty, Łęcka zaś jest arystokratką. Nie podoba jej się więc adorator, który dorobił się na handlu zagranicznym, prowadzi sklep i ma czerwone ręce. Miłość Wokulskiego nie jest odwzajemniona przez Łęcką także z powodu jej wychowania – jest ona osobą próżną i rozpieszczoną, małżeństwo traktuje jak kontrakt biznesowy, a prawdziwa miłość jest dla niej nieznanym uczuciem. Zaloty Wokulskiego Izabela traktuje więc niechętnie. Z tego powodu Wokulski jest nieszczęśliwy i nie może ułożyć sobie życia, mimo iż na jego drodze stają inne kandydatki na jego żonę, na przykład pani Helena Stawska. Jednak bohater uczuciu do Łęckiej podporządkowuje właściwie całe swoje życie, co w efekcie prowadzi do tragedii. W momencie, w którym orientuje się, że Łęcka nigdy go nie pokocha i romansuje wciąż ze Starskim, Wokulski nie widzi bowiem dalszego sensu w swoim życiu i podejmuje próbę samobójczą. Wątek miłosny w „Lalce” ma więc tragiczne zabarwienie.

Wątek przemijania epok

Prus w „Lalce” przedstawił trzy epoki – pozytywizm, romantyzm oraz etap przejściowy. Każdą z nich rozlicza z jej skuteczności i obrazuje także jej przedstawicieli, którymi są Ignacy Rzecki, Stanisław Wokulski i Julian Ochocki. Romantyzm odchodzi powoli już w zapomnienie, co martwi Rzeckiego. Wokulski przynależy do dwóch epok, przez co czuje, że nie pasuje do żadnej. Ochocki z kolei niesie ze sobą największą nadzieję na postęp i rozwój, które mogą polepszyć losy społeczeństwa, stawia także na rozwój nauki. Prus ocenia każdą z tych epok na tle posuniętego rozkładu społeczeństwa i zastanawia się, dlaczego tak wiele idei nie zadziałało w praktyce. Pokazuje też, jak wyglądało zderzenie tych epok i jaki ostatecznie miało to wpływ zarówno na całe społeczeństwo, jak i na losy jednostki.

Wątek społeczny

Ważną cechą „Lalki” jest fakt, że znaleźć w niej można szeroką panoramę społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku w Polsce. Prus opisuje wszystkie grupy społeczne, z ich problemami, przywarami i zaletami. W powieści znaleźć można bogatą reprezentację arystokracji, szlachty, mieszczaństwa, ludzi ubogich czy mniejszości społecznych, takich jak Żydzi. W ten sposób obiektywnie opisuje i ocenia to, jak wyglądało społeczeństwo w czasach mu współczesnych i jak poszczególne grupy społeczne wpływały na siebie nawzajem. Na kartach powieści odnaleźć można wielu ich reprezentantów, którzy dają czytelnikowi pojęcie, jak wyglądało w tamtych dniach życie arystokracji czy ludzi ubogich. Z drugiej strony każdemu bohaterowi Prus nadaje też cechy indywidualne, dzięki czemu zyskują oni na wiarygodności i głębi. Wątek społeczny pokazuje też, jak głębokich zmian wymagało społeczeństwo w tamtych czasach.

Wątek Rzeckiego

Bardzo istotnym wątkiem, któremu Prus poświęcił całe rozdziały, były losy starego subiekta, Ignacego Rzeckiego. Pamiętnik tego bohatera znacznie rozszerza ramy czasowe powieści, ukazuje wiele kontekstów, istotnych dla wydarzeń mających miejsce w czasie bieżącej akcji oraz wyjaśnia motywacje niektórych bohaterów. Rzecki zarysowuje przed czytelnikiem wiele wydarzeń historycznych, których skutki społeczeństwo wciąż odczuwało w czasie opisywanych przez Prusa wydarzeń.

Wątek nauki

Prus w „Lalce” osobny wątek poświęcił nauce i dokonaniom na tym polu. W ten sposób podkreślił, jak bardzo ważny dla społeczeństwa jest postęp oraz wykształcenie, które ludzie powinni zdobywać. W ten sposób w „Lalce” znalazło się przesłanie, wskazujące, że to właśnie w nauce leży nadzieja dla całego narodu.

Dodaj komentarz