Psalm to utwór liryczny o charakterze modlitewnym, którego adresatem najczęściej jest Bóg. Psalm to rodzaj pieśni religijnej, która może być błagalna, dziękczynna, pochwalna, pokutna, prorocza. Biblijna Księga Psalmów zawiera ich aż 150. „Psalm 130” nosi tytuł „Z otchłani grzechu ku Bożemu miłosierdziu”, ale nazywa się go również „pieśnią stopni”, co bezpośrednio wiąże się z jego tematyką.
Psalm 130 – budowa utworu i środki stylistyczne
Psalm 130 to rozbudowana apostrofa do Boga, ponieważ podmiot liryczny zwraca się do Niego w sposób bezpośredni, np.: „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie”, „o Panie, słuchaj głosu mego!”.
Utwór ten jest przykładem liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny zdradza swoją obecność za pomocą odpowiednich zaimków i czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „W Panu pokładam nadzieję, nadzieję żywi moja dusza: oczekuję na Twe słowo”.
W psalmie oprócz apostrof zastosowano także inne środki stylistyczne, między innymi metafory, np.: „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie”, „Niech Izrael wygląda Pana”, „nadzieję żywi moja dusza”, wykrzyknienia dodające emocjonalności, np.: „Nakłoń swoich uszu ku głośnemu błaganiu mojemu!”, pytania retoryczne skierowane do Boga, np.: „Panie, któż się ostoi?”, czy powtórzenia, np. :”Panie”, „Pana”.
Psalm 130 – interpretacja utworu
Pieśń stopni
W „Psalmie 130” zauważymy wyraźny podział na „stopnie”, czyli przestrzenie, strefy, np. sacrum i profanum, ziemię i niebo, życie ziemskie i życie doczesne. Podmiot liryczny to grzesznik, który woła Boga z „głębokości”. Głębokość ta może być metaforą osiągnięcia dna, popadnięcia w wir grzechu, ciemności, dotknięcia zła. Człowiek, który dotknął głębokości upadł bardzo nisko, nie wie jak wydostać się z tej strasznej sytuacji i jedyną nadzieję pokłada w Bogu. Można wiec rzec, że podmiot liryczny to grzesznik, który jedyną nadzieję pokłada w boskim miłosierdziu. Jeśli Bóg nie wybaczy mu grzechów i nie spojrzy na niego łaskawie, to już wszystko stanie się dla niego nicością : „Jeśli zachowasz pamięć o grzechach, Panie, Panie, któż się ostoi?”.
Bóg przebacza grzesznikom, w tym tkwi jego największa siła. To dlatego budzi taką trwogę i bojaźń wśród wiernych, ponieważ jest zdolny do przebaczenia, ale zależy to jedynie od jego woli. Powinniśmy zatem ufać mu i błagać o wybaczenie, bo tylko w jego miłosierdziu jest nadzieja na nasze zbawienie. Podmiot liryczny nawołuje cały lud Izraela do wypatrywania siły boskiej, do wiary w jego miłość i odkupienie win.
Osoba mówiąca wierzy, że Bóg ześle na wiernych łaskę odkupienia wszystkich grzechów. Wiemy jednak, że aby tak się stało ludzie musieli najpierw poznać przykazania boże i przestrzegać ich w codziennym życiu. 10 przykazań Bożych powierzono Mojżeszowi, który wybawił lud Izraela z ziemi egipskiej. Psalm 130 jest zatem zapowiedzią nadejścia Mojżesza.
Charakter psalmu
„Psalm 130” jest nie tylko pieśnią błagalną, w której to grzesznik modli się do Boga o zbawienie i przebaczenie win. To także psalm pochwalny i proroczy, zwiastujący nadejście Mojżesza, wyzwoliciela ludu Izraela i tego, któremu Bóg powierzył przykazania, aby ludzie wiedzieli co jest grzechem.
W Psalmie 130 bardzo wyraźnie uporządkowano świat na stopień ziemski, grzeszny, ludzki i stopień boski, do którego chcą trafić dusze wiernych. Tylko wiara w siłę boską i miłosierdzie daje przepustkę do spotkania z Bogiem i wydostanie się z głębokości, czyli dna i mroku duszy. Nadzieja na zbawienie jest pokarmem duszy. Bóg przedstawiony w utworze jest dobry, łaskawy, ale wzbudza także strach i respekt. Posiada cechy prawdziwego ojca, który kocha, ale potrafi także egzekwować posłuszeństwo i przestrzeganie przykazań.
Psalmy to pieśni religijne o charakterze uniwersalnym, ponadczasowym. Każdy z nas znalazł się kiedyś w gorszym momencie swojego życia i może utożsamić się z osobą mówiącą , czyli grzesznikiem, który potrzebował wsparcia aby wyjść z trudnej sytuacji, czyli „życiowego dołka”.
Podsumowanie
„Psalm 130” nawołuje do wiary i pokładania nadziei w Bogu, który jest jedyną droga zbawienia ludzkiej duszy. Udziela przebaczenia, aby „go otaczano bojaźnią”, ponieważ Stwórca który mam moc dawania życia wiecznego powinien wzbudzać respekt i być obdarzany szacunkiem. Utwór ten zapowiada przybycie na ziemię wybawiciela ludu Izraela i odkupienie grzechów. Jednak aby tak się stało, Bóg wyznaczył swojego sługę, który wyprowadził Żydów z niewoli egipskiej, a następnie przyniósł im Boże przykazania.