Horacy jest jednym najwybitniejszych poetów antycznego Rzymu. Jego nowatorskie dzieła uznaje się od wieków za wzór twórczości klasycznej. Jest prekursorem wielu znanych dziś motywów literackich. „Do Deliusza” to utwór zainspirowany prawdziwą postacią historyczną – przyjacielem Horacego, literatem Oktawiana Augusta. Znany był ze zmiennych poglądów politycznych i przekonań, które dostosowywał do panującej sytuacji i otoczenia. Dostrzeżemy tu również elementy filozofii antycznej.
Do Deliusza – budowa utworu i środki stylistyczne
Pieśń „Do Deliusza” składa się z siedmiu regularnych, czterowersowych strof. Harmonia i rytmiczność utworu, są elementami charakterystycznymi dla pieśni.
Podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do tytułowej postaci Deliusza. Mamy zatem do czynienia z przykładem liryki zwrotu do adresata. Osoba mówiąca w pieśni nie zdradza nam swojej tożsamości, jednak w ostatnim wersie utożsamia się ze wszystkimi ludźmi, śmiertelnikami: „Los na każdego z podziemnej urny wypadnie prędzej czy później wyrok na wieczne wygnanie miejsca wyznaczy nam na barce”.
Pojawiają się tu środki stylistyczne, między innymi epitety, np.: „dzień życia”, „Sosna ogromna”, metafory, np.: „dopóki starczy dobytku i czarnej nici trzech Parek”, anafory, np.” ustąpisz”, a także apostrofy, np.: „Pamiętaj o tym czy smutnie mija”, czy pytanie retoryczne, np.: „na cóż gałęzie splatają w gościnnym cieniu i na cóż pędzi wijący się potok?”. Utwór zawiera również wiele nawiązań do mitologii, na przykład wzmiankę o barce, która jest metaforą łodzi Charona, przewoźnika do świata umarłych po rzece Styks.
Do Deliusza – interpretacja wiersza
Elementy stoicyzmu
Tytułowy Deliusz zostaje skazany na śmierć, jednak podmiot liryczny nawołuje go do zachowania spokoju. Radzi opanowanie wobec tego co nieuchronne, a także przypomina, że dla śmierci wszyscy jesteśmy równi, bez względu na naszą pozycję, czy majątek.
Przywołana zostaje tu postać bezlitosnego Orkusa. Orkus to demon śmierci mitologii rzymskiej. Nasza gonitwa za bogactwem i dobrami doczesnymi jest nic nie warta w zaświatach. Po naszym odejściu przejmują je potomni. Nadmierne starania i skrajne emocje są tu zupełnie zbędne.
Według osoby mówiącej naszym losem kierują trzy Parki – w mitologii rzymskiej to uosobienia przeznaczenia, wieszczki, boginie losu. Rada znoszenia niepowodzenia ze spokojem, odpowiada filozofii stoickiej. Dla stoika jedyną drogą do harmonii i życiowej równowagi jest powściągliwość emocjonalna, kierowanie się zdrowym rozsądkiem, rozumem. W ostatniej zwrotce utworu osoba mówiąca porównuje Deliusza do każdego z nas – ludzi omylnych, których na końcu wędrówki czeka śmierć.
Elementy epikureizmu
Oprócz zachowania spokoju, podmiot liryczny radzi Deliuszowi korzystanie z każdej chwili życia, jaka mu pozostała.
Życie jest wartością ulotną. Proces przemijania człowieka zostaje porównany do zmian zachodzących w naturze – rzeki zmieniają swój bieg, a drzewa usychają. Powinniśmy korzystać ze wszystkiego co dobre, piękne, co nas inspiruje – pachnących olejków, kwiatów, pięknego świata. Chwytanie dnia – „Carpe Diem” to hasło przewodnie filozofii epikurejczyków.
Istotnym elementem jest dla nich również zachowanie harmonii i nieprzywiązywanie zbytniej uwagi do dóbr materialnych, ponieważ z czasem tracą na wartości, są czymś, niestałym. W obliczu śmierci podmiot liryczny radzi przyjacielowi cieszyć się czasem, który mu pozostał, bo chwila jest czymś pięknym, ale ulotnym.
Ciekawym zabiegiem jest tu połączenie dwóch niezwykle popularnych filozofii antycznych, które wbrew pozorom, nie wykluczają się. Stoicki spokój oraz chwytanie dnia, czyli radowanie się z czasu, który pozostał Deliuszowi na tej ziemi, jest według podmiotu lirycznego najlepszym sposobem na przetrwanie ostatnich chwil życia.
Podsumowanie
„Do Deliusza” to wyjątkowa pieśń Horacego, która z pewnością miała dla niego niezwykłe znaczenie emocjonalne i sentymentalne. W obliczu śmierci znajomego człowieka, jedyne co może zrobić, to radzić mu jak przetrwać ten trudny i z pewnością przykry dla Deliusza i jego najbliższych czas. Zachowanie spokoju, odrzucanie uczucia złości, niemocy i rozgoryczenia, czerpanie radości z ostatnich chwil życia – to jego rady i przepis na pozostanie silnym aż do końca.
Utwór jest bardzo cenny ze względu na wiele charakterystycznych cech literatury klasycznej, jakie posiada- nawiązanie do mitologii oraz antycznych filozofii stoicyzmu i epikureizmu, wykorzystanie pieśni, jako formy przekazu lirycznego. Nic więc dziwnego, że utwory Horacego stały się inspiracją dla wielu przyszłych pokoleń poetów, szczególnie tych zafascynowanych literaturą klasyczną.