Horacy (Kwintus Horacjusz Flakkus) to jeden z najbardziej znanych poetów antycznych. Tworzył w okresie największego rozkwitu literackiego Rzymu epoki augustowskiej. Jego twórczość inspiruje do dziś. Wielu polskich literatów epoki klasycyzmu czerpało z jego dzieł. Jednym z nich jest utwór „Ojczyzna okrętem” (O navis, referent in mare te novi).
Ojczyzna okrętem – analiza i środki stylistyczne
„Ojczyzna okrętem” Horacego, to pieśń, czyli rodzaj poezji śpiewanej, przy akompaniamencie instrumentów, która w antyku była niezwykle popularna.
Utwór składa się z pięciu czterowersowych strof. W utworze zastosowano przerzutnie, czyli przeniesienie wyrazu lub części wypowiedzi do kolejnego wersu. Ma to za zadanie nadanie odpowiedniej dynamiki i rytmiczności.
Zastosowano również inne środki stylistyczne, między innymi epitety, np. „ zdradne nurty”, „ zdarte zagle”, „zgubnych wysp” oraz porównanie: „ bez steru kadłub dryfuje, niczym wrak się chwieje”. Znajdujemy również wykrzyknienia, np. „ Zdradne nurty, trzymaj się portu!”. W tekście umieszczono także pytanie retoryczne: „ Cóż czynisz?”.
Pieśń ma charakter inwokacyjny, podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do okrętu, który w tym utworze symbolizuje ojczyznę. Rozpoczyna się apostrofą „ O nawo, wracasz na otwarte Morze!”. W ten sposób skorzystano z personifikacji, która nadaje okrętowi cechy ludzie, np. „nie widzisz”, „strzeż się”, „wracasz”, „cóż czynisz”. Ze względu na charakter utworu, a także historyczne okoliczności jego powstania, tzn. okresu po rzymskiej wojnie domowej, można domyślać się, że za podmiotem lirycznym stoi sam autor utworu – Horacy.
Ojczyzna okrętem – interpretacja pieśni
Symbolika utworu
Pieśń opowiada o losach zniszczonego okrętu, który wypływa na niebezpieczne i zdradliwe wody. Nie nadaje się on już do podróży, jest niesamowicie uszkodzony, „maszt afrykańską nawałnicą strzaskany, bez lin jęczą reje. bez steru kadłub dryfuje, niczym wrak się chwieje”. Nazwano go wręcz wrakiem. Nie powinien wypłynąć na otwarte morze. Powstał z sosnowego drewna pochodzącego z pontyjskich lasów. Podmiot liryczny radziłby mu raczej nie opuszczać portu. Podkreśla, że ani piękne zdobienia, ani pochodzenie załogi, nie mają znaczenia, jeśli okręt będzie źle sterowany. Najważniejsze są umiejętności kierowania statkiem, odpowiednia nawigacja i ostrożność. Osoba mówiąca przestrzega przed wzburzonymi falami i zdradnymi Cykladami – wyspami greckimi. Cały przedstawiony w utworze opis, w przenośni odnosi się do ojczyzny autora pieśni – Imperium Rzymskiego, wyniszczonego wojną domową. Podmiot liryczny odnosi się także do historycznego wydarzenia. Mowa tu o fragmencie : „maszt afrykańską nawałnicą strzaskany” odnosi się on do rzymskich wojen z Kartaginą, w wyniku których Rzymianie przejęli kontrolę nad północną Afryką. Imperium Rzymskie jest osłabione, jednak jego siła i odwaga patriotów, nie pozwoli mu „zatonąć”. Ostrzeżenie przed Cykladami ma też związek, z obawami przed wojną z Grecją. Rzymianie choć odważni, według podmiotu lirycznego stąpają po niepewnym gruncie. Wypłynięcie okrętu na otwarte wody, symbolizuje gotowość do walki i stawiania czoła kolejnym przeciwnościom. Mimo, iż okręt nie został jeszcze odbudowany, to nie przeszkadza to jego załodze, w dalszej podróży.
