Psalm 23, znany pod tytułem „Pan jest moim pasterzem” to zdecydowanie najpopularniejszy psalm na świecie. Znalazł się w wielu produkcjach filmowych, takich jak „Titanic”, czy „Szeregowiec Ryan”. Jego oprawę gospelową opracowała Cissy Houston (mama Whitney Houston). Bardzo często słyszy się go podczas liturgii pogrzebowej. Popularność zawdzięcza zapewne swojemu charakterowi i wydźwiękowi, ponieważ jest wyrazem najgłębszej nadziei pokładanej w Bogu i wiary w bycie dzieckiem bożym. Utwór pochodzi z Księgi Psalmów Starego Testamentu.
Psalm 23 – budowa i środki stylistyczne
Psalm jest utworem lirycznym, o charakterze modlitewnym, którego adresatem najczęściej jest Bóg. To także rodzaj pieśni religijnej, którą możemy podzielić ze względu na tematykę. Wyróżniamy zatem psalmy błagalne, pokutne, dziękczynne, pochwalne, czy prorocze. Biblijna Księga Psalmów zawiera ich aż 150. Słowo „psalm” pochodzi od greckiego psalmos, co znaczy „śpiew do wtóru harfy”. Dlatego też utwory te są ściśle powiązane z muzyką.
Utwór „Pan jest moim pasterzem” nie został podzielony na strofy. Składa się z dziewiętnastu wersów o nieregularnej budowie. Stanowi przykład liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny zdradza swoją obecność za pomocą odpowiednich zaimków i czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „moim”, „ze mną”, „zamieszkam”. Osoba mówiąca jest silnie wierząca i pokłada nadzieje na życie wieczne w Bogu. Psalm 23 jest również przykładem liryki inwokacyjnej. Za pomocą apostrof podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do Boga, np.: „Twój kij i Twoja laska są tym, co mnie pociesza”.
W psalmie znajdziemy również inne środki stylistyczne, między innymi epitety, np.: „ciemną doliną”, „zielonych pastwiskach”, metafory, np.: „orzeźwia moją duszę”, czy personifikację „Tak, dobroć i łaska pójdą w ślad za mną przez wszystkie dni mego życia”.
Psalm 23 – interpretacja
Pasterz i owce
Bardzo częstym zabiegiem pojawiającym się w Biblii jest porównanie Pana do dobrego pasterza, a wiernych do owiec. Jest ono bardzo obrazowe – pastuszek troszczy się o swoje owce, są jego dobytkiem, cennym skarbem. One z kolei ufają mu, widzą w nim swojego przewodnika. Pasterz wypasa owce, pozwala im się najeść, zapewnia im bezpieczeństwo i schronienie. Zdarza się jednak, że któraś owca jest nieposłuszna i oddala się od pastuszka, a wówczas on musi ją znaleźć i przywołać.
Podmiot liryczny widzi w Bogu pasterza, przy którym człowiekowi niczego nie brakuje. Obdarza nas pożywieniem, zielonymi pastwiskami, wiedzie po właściwych ścieżkach, jest wręcz orzeźwieniem duszy. Dostrzegamy tu zatem charakter pochwalny utworu. Oczywiście psalm ten jest obfity w metafory – woda i trawa symbolizują pokarm duszy.
Nawet jeśli owca zboczy w ciemną dolinę, to nie musi się niczego obawiać bo pasterz czuwa nad nią. To metafora człowieka który zbłądził, przechodzi przez trudny moment swojego życia. Osoba mówiąca wie, że może w takim sytuacjach zaufać Bogu.
Nadzieja na życie wieczne
Podmiot liryczny jest przekonany, że życie w zgodzie z Bogiem, czynienie dobra i pokładanie w Panu całej nadziei, dadzą mu zbawienie i życie wieczne. Uczta opisywana w utworze to metafora zbawienia. Osoba mówiąca pragnie spotkać się na niej ze swoim Panem, któremu oddawała pokłony przez całe życie.
Nic więc dziwnego, że Psalm 23 tak często usłyszeć można na liturgii pogrzebowej – przypomina, że śmierć nie jest końcem naszej wędrówki i daje nadzieje, że nasz ukochany zmarły jest już na uczcie u Pana i razem z nim cieszy się ze swojego zbawienia. Można by rzec, że Psalm „Pan jest moim pasterzem” stanowi wyznanie wiary i modlitwę, która przypomina, że żyjąc w zgodzie z wiarą i Panem, można liczyć na zbawienie.
Bóg zostaje tu porównany nie tylko do pasterza, ale także gospodarza domu, który wyprawa ucztę. Gospodarz musi troszczyć się o swoich gości, pilnować aby niczego im nie brakowało. To ktoś, kto trzyma piecze nad jakością potraw, napitków i atmosferą zabawy.
Podsumowanie
Psalm 23 to utwór, który za pomocą metafor ukazuje dobroć Boga i jego troskę o wiernych. Podmiot liryczny wierzy w życie wieczne, które zapewni mu oddanie Panu i głęboka wiara. Psalm ten jest religijną pieśnią pochwalną, a także formą modlitwy, dzięki której człowiek umacnia się w wierze. Osoba mówiąca przyznaje także, że w życiu bywają chwile trudniejsze i każdy może stać się zbłąkaną owieczką, jednak zaufanie do Boga pomaga wyjść z każdej, nawet najgorszej „ciemnej doliny”.