Odpowiedzialność jest nieodłączną częścią życia ludzkiego. Każdy jest za coś odpowiedzialny – za siebie, za swoje życie, za rodzinę, bliskich, pracę, przygarnięte zwierzę. Jednak nie każdy się na tę odpowiedzialność godzi, niektórzy próbują bowiem przed nią uciec i nie przyjmują konsekwencji, jakie wypływają z niej. Z kolei inne osoby wykazują się siłą charakteru i godzą się ze wszystkimi aspektami, jakie niesie ze sobą odpowiedzialność. W takich chwilach warto rozważyć, na czym tak naprawdę polega jednak odpowiedzialność i co ona tak faktycznie oznacza dla człowieka? Zastanowić się nad tym można, przywołując postaci wielu bohaterów literackich i utworów, z których oni pochodzą, takich jak „Latarnik” Henryka Sienkiewicza, „Dziady” Adama Mickiewicza oraz „Małego Księcia” Antoine’a de Saint-Exupéry’ego.
W noweli „Latarnik” autorstwa Sienkiewicza mamy do czynienia z zawodową odpowiedzialnością za życie ludzkie. Główny bohater, Skawiński, obejmuje bowiem posadę latarnika, od tego, jak wypełnia swoje obowiązki w pracy zależy więc życie ludzi, przebywających na statkach. Skawiński zdecydował się przyjąć tę specyficzną posadę, ponieważ poszukiwał w swoim życiu spokoju i stabilizacji. Przez jakiś czas wypełniał on swoje obowiązki bez zarzutu, pewnego razu jednak otrzymał w paczce egzemplarz „Pana Tadeusza”. Lektura pochodząca z jego ojczyzny poruszyła w Skawińskim tęsknotę za opuszczonym krajem rodzinnym. Tak bardzo pochłonęło go czytanie, że w efekcie zapomniał o zapaleniu lampy, czyli o najważniejszym spośród swoich zadań. Jest to tragiczne niedopatrzenie, w jego wyniku bowiem jeden ze statków ulega wypadkowi i rozbija się na skałach. Skawiński ma więc ten wypadek na sumieniu, zdarzył się on z jego winy. W jego wyniku latarnik traci swoją pracę i musi opuścić wyspę, na której mieszkał. Był to efekt odpowiedzialności, jaką brał za cudze życie oraz mienie, a które naraził, gdy zapomniał o lampie. Pogodził się z nią i wyjechał z miejsca, w którym chciał spędzić swoją starość.
W dramacie romantycznym „Dziady” autorstwa Adama Mickiewicza pojawia się motyw odpowiedzialności za ojczyznę. Bierze ją na siebie główny bohater, Konrad, który uważa się za jednostkę wybitną, która jest w stanie stać się duchowym przewodnikiem narodu. Konrad uważa bowiem, że jest tak utalentowany i wyjątkowy, że powinien wziąć na swoje barki cierpienie całego, zniewolonego narodu i stać się dla niego Mesjaszem, który odkupi jego winy i doprowadzi do jego zbawienia, a tym samym odzyskania wolności utraconej przez Polskę w wyniku zaborów. Konrad bierze więc na siebie odpowiedzialność za każdego człowieka, jaki żyje w jego ojczyźnie, za każdą pojedynczą duszę i stawia sobie za cel uratowanie jej. Jest to postawa prometejska – o przyjęcie tego zadania nikt Konrada nie prosi, robi to on z własnej woli. Poświęca także całe swoje osobiste szczęście i prywatne marzenia, ponieważ chce dobrze służyć ojczyźnie. Ta odpowiedzialność jest dla niego oczywistym obowiązkiem, jaki chce na siebie wziąć.
O odpowiedzialności mówi także powieść „Mały Książę”. Pokazuje ona, że motyw ten dotyczy także relacji międzyludzkich. Mały Książę opuszcza swoją planetę, ponieważ nie jest w stanie porozumieć się z różą, która tam wyrosła. Zaczyna podróż po wszechświecie. W jej trakcie napotyka on lisa, który tłumaczy mu, jak działają relacje. Wyjaśnia, że każdy jest odpowiedzialny za związki, które nawiązał i w których oswoił kogoś i przyzwyczaił go do siebie. W związku z tym Mały Książę decyduje się wrócić na swoją planetę, do róży i wziąć odpowiedzialność za fakt, że najpierw oswoił ją, a następnie porzucił, ponieważ nie radził sobie.
Odpowiedzialność ma więc różne oblicza, co pokazują przywołane literackie historie. Najczęściej jednak jest ona czymś, co trzeba na siebie przyjąć i od czego nie można uciec. Nie jest ona łatwa, ale bywa i tak, że wypływa ona z rzeczy ważnych, dla których warto się poświęcać i starać, by rzeczy te wciąż trwały mimo trudności, na przykład jak to bywa w przypadku relacji czy wolności.