„Lis i osieł” to jedna z bajek Ignacego Krasickiego. Jest to utwór, zawierający pouczenie (morał), którego istotną cechą jest silna symbolika i alegoryczność. Zwierzęta, które są bohaterami bajki, mają zobrazować wady, przywary ludzkie. Ignacy Krasicki to jeden z czołowych poetów polskich XVIII wieku. Do dziś nazywa się go „człowiekiem oświeconym”.
Lis i osieł – analiza i środki stylistyczne
„Lis i osieł” to przykład bajki epigramatycznej. Jest krótka, zwięzła, a jej fabuła mało rozbudowana. Utwór składa się z sześciu wersów. Zastosowano rymy parzyste (aabb).
Ze względu na cechy bajki epigramatycznej, niewiele tu środków stylistycznych. Możemy wyróżnic personifikację, czyli nadanie cech ludzkich, w tym przypadku zwierzętom, np. „rzekł mu osieł na to”, o lisie „ narzekał przed osłem”. Znajdziemy kilka epitetów, np. „lis stary”, „wielki oszust”. Występują tu też archaizmy, wynikające z czasów powstania utworu, np. „wniść”, „sameś”. Nawet słowo zawarte w tytule „osieł” nie jest dziś już używane w takiej formie.
Lis i osieł – interpretacja bajki
Jeden z bohaterów bajki – lis, narzekał osłu, że nie ma żadnego przyjaciela. Był jednak znany ze swej chytrej natury. Był oszustem i łotrem. Osioł odpowiedział mu na to szczerze, że jest sam sobie winien takiej sytuacji, ponieważ doprowadziło do tego jego zachowanie. Nie znajdzie przyjaciela, jeśli nie potrafi zachowywać się po przyjacielsku. Lis występuje w tym utworze, jako alegoria oszusta, osoby niegodnej zaufania. Osioł z kolei symbolizuje kogoś szczerego, mówiącego głośno to, co myśli.
Lis i osieł – morał
Morał bajki zawarty jest w dwóch ostatnich wersach : „Głupi ten, co wniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela: Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela”. Oznacza on, ze osoba która pozwala sobie na przyjaźń z kimś niegodnym zaufania, chytrym, złym, jest naiwna i nierozsądna. Osoby, które symbolizuje lis przedstawiony w bajce, są nieprzyjacielskie, ale mimo to dziwią się, że nie potrafią znaleźć sobie bliskiej osoby. Nie zdają sobie sprawy, że ich postawa odrzuca ludzi, odstrasza ich. Nikt nie chce przecież mieć za przyjaciela oszusta i łotra. Jeśli chcemy znaleźć przyjaciół, powinniśmy najpierw postarać się być dobrym materiałem na przyjaciela dla innych. Bajka przedstawia również postawę osoby, która mimo złych uczynków, ma żal i pretensje do świata o niepowodzenia. Nie widzi swojej winy w braku przyjaźni, nie zdaje sobie sprawy, że to jej własne uczynki doprowadzają do niechęci innych.
Podsumowanie
Bajka „Lis i osieł” Ignacego Krasickiego wykorzystuje symbolikę zwierząt, aby ukazać przywary ludzkie. W tym przypadku lis mimo, iż jest oszustem, dziwi się że nie potrafi znaleźć przyjaciela, a osioł wykazuje się szczerością i odpowiada, że sam jest sobie winien. Odzwierciedlenie tych postaci znajdujemy w codziennym życiu. Jeśli nie potrafimy znaleźć przyczyny braku zaufania ze strony innych i chęci zaprzyjaźnienia się z nami – powinniśmy najpierw poszukać jej w swoim zachowaniu względem innych. Często najtrudniej jest dostrzec swoje własne wady.