Heroizm jako postawa człowieka w zmaganiu się z losem. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Iliady Homera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Marta Grandke

Człowiek w swoim życiu może przyjąć wiele różnych postaw, które determinują jego podejście do rzeczywistości oraz podejmowane przez niego decyzje. Postawy takie kierują jego zachowaniem i w pewnym stopniu określają go też jako osobę. Jedną z nich może być heroizm, która postawa od początku istnienia cywilizacji kojarzona z bohaterstwem i poświęceniem. Ludzie heroiczni kojarzą się ze szlachetnością, męstwem, odwagą czy skłonnością do pomocy innym. Jest to zatem postawa pożądana i wyróżniana na tle innych. Herosi byli niegdyś wielkimi bohaterami, a ślad po nich pozostał zarówno w historii, jak i w literaturze. Spotkać z postawą heroiczną można się w dziełach takich jak „Iliada” Homera, „Dziady” Adama Mickiewicza, „Dżuma” Alberta Camusa czy „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall.

„Iliada” Homera to różne przykłady antycznego heroizmu w dawnym jego rozumieniu. Dzieło to opowiada historię wojny trojańskiej, a wśród jego bohaterów wymienić można chociażby Achillesa czy Hektora. Ten pierwszy dołączył do konfliktu, mimo przepowiedni, jaką usłyszał. Mówiła ona, że jego udział w wojnie trojańskiej to gwarancja wygranej Greków, jednak pewne było także to, że Achilles polegnie w niej, zdobywając wieczną pamięć i chwałę. W innym przypadku miał żyć długo i spokojnie, ale zostać zapomnianym.

Achilles heroicznie poświęca zatem własne życie, by jego poplecznicy zwyciężyli konflikt. Hektor pokazuje za to inny heroizm. Po zabiciu Patroklesa Achilles postanowił zamordować Hektora. Ten zaś wiedział, że walka z Achillesem to dla niego pewna śmierć. Mimo to, po początkowej próbie ucieczki, stanął do tego pojedynku i zgodnie z przewidywaniami poległ w nim. Hektor heroicznie jednak stanął na wysokości zadania i jako syn króla reprezentował Troję zamiast stchórzyć. Nie uląkł się w obliczu pewnej śmierci, jego postawę zatem można nazwać heroiczną, godną następcy tronu Troi.

Heroizm charakteryzował także postaci znane z dramatu romantycznego „Dziady cz. III” autorstwa Adama Mickiewicza. Była to postawa związana z walką o niepodległą Polskę, która w tym okresie była pod zaborami. Postaci musiały zatem walczyć o wolność, co wiązało się z poważnymi konsekwencjami politycznymi, takimi jak na przykład uwięzienie, przesłuchania, tortury czy też zsyłki kibitkami na Syberię. Ceną za walkę o niepodległość ojczyzny okazywało się zatem życie i wolność osobista, a mimo to bohaterowie Mickiewicza byli gotowi ją zapłacić bez wahania, wiedzieli bowiem, że tak trzeba. Ich heroizm zapisał się nie tylko w dramacie Mickiewicza, ale też w historii. Przykładem takiej postawy jest także Konrad, który bierze na siebie odpowiedzialność za cały naród, ponieważ wierzy, że w ten sposób przyczyni się do odzyskania jego wolności.

„Dżuma” opisuje postawę heroiczną w czasach zarazy. Oran, niewielkie miasteczko, staje się ogniskiem tytułowej dżumy. Obecny tam doktor Rieux, mimo możliwości wyjazdu i żony umierające poza miastem, zostaje w Oranie, by leczyć chorych. Stara się każdemu ulżyć w cierpieniu, nie zważając na osobiste problemy. Rieux narażał także każdego dnia swoje zdrowie, sam mógł bowiem zachorować na dżumę. Nie przeszkodziło mu to w ciężkiej pracy dla każdego chorego. Rieux przyjął postawę heroiczną, ponieważ wierzył, że jest to jego lekarski obowiązek. Pozostał w mieście aż do końca epidemii. Nic na tym nie zyskał, nie wzbogacił się i nie został legendą. Jego postawa była prawdziwie heroiczna i zasługująca na wyróżnienie, ponieważ to dzięki niemu wiele osób przeżyło.

„Zdążyć przed Panem Bogiem” przedstawia powstanie w getcie warszawskim wspominane przez jednego z jego dowódców, czyli Marka Edelmana. Powstańcy przyjęli wówczas prawdziwie heroiczną postawę i walczyli z okupantem mimo mizernych sił i zasobów. Czynili to, by odzyskać godność oraz prawo do decydowania o swoim losie, chcieli umrzeć bowiem z bronią w ręku, jak ludzie wolni. W tych okolicznościach był to zatem prawdziwy heroizm. Zrobili coś, na co nie było stać nikogo innego, a wszystko to z chęci odzyskania sprawczości oraz poczucia, że wciąż są ludźmi, mimo niemieckiej propagandy.