„Madame” autorstwa Antoniego Libery to powieść, która zabiera współczesnego czytelnika w podróż do czasów poprzedniego ustroju i zapoznaje go z realiami życia w ówczesnym systemie. Opowiada ona przede wszystkim historię miłości zdolnego ucznia do jego nauczycielki języka francuskiego, tytułowej Madame. Dzieło to zostało opublikowane w roku 1998 po konkursie literackim, jakie zorganizowało wydawnictwo Znak. Jest to z jednej strony historia młodzieńczego uczucia, a z drugiej obraz życia w realiach Polski Ludowej, jaki zostaje sporządzony przez autora po latach na podstawie jego wspomnień.
Madame – streszczenie krótkie
Powieść Libery osadzona jest w czasach PRL-u i narrator na początku wprowadza czytelnika do realiów życia w tym systemie. Sam wówczas uczęszczał do szkoły średniej. Po latach wspomina swoją młodość, która stanowi akcję tego dzieła. Narrator opowiada o czasie, kiedy był uczniem ostatniej klasy w liceum warszawskiego na Żoliborzu.
Dzieło rozpoczyna się od krytyki czasów minionych, które bohater ocenia bardzo negatywnie. Próbuje działać mimo sprzeciwu władz, także tych szkolnych i usiłuje założyć zespół muzyczny czy teatr, jednak jego działania są powstrzymywane.
Pewnego dnia w szkole zjawia się jej nowa dyrektorka i nauczycielka języka francuskiegi, czyli Madame. Wyróżnia się ona na tle innych nauczycieli i w związku z tym szybko zaczyna budzić zainteresowanie. Fascynacja narratora tą kobietą budzi się po uczestnictwie w lekcji o „Popiołach” Stefana Żeromskiego, jaka została przeprowadzona przez Madame.
Narrator zaczyna podejmować próby nawiązania kontaktu z Madame, czego przykładem jest między innymi napisanie opowiadania „Pieśni Panny i Wodnika”. Chce on bowiem dać kobiecie do zrozumienia, że jest nią szczególnie zainteresowany. Próbuje też zyskać jak najwięcej informacji na jej temat, na przykład śledzi ją, by dowiedzieć się, gdzie Madame mieszka. Jednak jego uczucia są jego tajemnicą i nie zwierza się z nich innym.
Mimo ogromnego wysiłku, jaki bohater wkłada w zaimponowanie Madame i nawiązanie z nią więzi, kobieta jest wciąż zimna i oschła. Bohater zaczyna nawet angażować się w artystyczne przedsięwzięcia w mieście, by spędzić z Madame więcej czasu.
Z czasem wysiłek zaczyna się zwracać i narrator gromadzi o Madame kolejne informacje, takie jak jej drugie imię, data urodzenia czy historia rodziny. Kobieta okazuje mu coraz więcej sympatii i zmniejsza dystans między sobą a uczniem. W czasie balu maturalnego tańczą razem i Madame pozwala narratorowi odprowadzić się do domu, odbywają zatem razem wieczorny spacer. Bohater dzieli się wówczas z nauczycielką swoimi planami na przyszłość, chce się on bowiem zająć po studiach romanistycznych pisarstwem,
Z czasem Madame i bohater rozdzielają się, ponieważ on rozpoczyna studia, a ona wyjeżdża na staż do Francji. Z czasem narrator zdobywa dyplom magistra filologii romańskiej i wraca do swojego liceum, by odbyć tam praktyki nauczycielskie. Dowiaduje się wówczas, że relacja jego i Madame stała się praktycznie szkolnym mitem. Opowiada uczniowi zmyśloną historię o swoim wyjeździe z Madame do Szwajcarii.
Pewnego dnia po swoich urodzinach bohater otrzymuje paczkę z Francji. Okazuje się, że to prezent od Madame, która nie zapomniała o swoim uczniu i dała mu znać, że jego zainteresowanie nie było jednostronne. Wysłała mu pocztówkę z Mont Blanc i pióro firmy o takiej samej nazwie.
Bohater dodaje jeszcze postscriptum, w którym opisuje wprowadzenie stanu wojennego w Polsce. Wspomina także o wydaniu na Zachodzie rękopisu swojej powieści debiutanckiej. Tylko tam może zostać ona wydrukowana, ze względu na obecną w Polsce cenzurę.
Madame – streszczenie szczegółowe
Przybycie Madame
Narrator i zarazem główny bohater powieści wraca wspomnieniami do czasów swojej młodości, która przypadła na okres PRL-u. Mężczyzna to człowiek wykształcony i obyty, narzeka zatem na panujący wówczas marazm, nudę i zastój intelektualny. Uczęszczał wtedy do warszawskiego liceum na Żoliborzu, opowiada o ostatniej klasie i przygotowaniach do matury. By przełamać wszechobecną nudę, próbował założyć zespół muzyczny Modern Jazz Quartet oraz działać w teatrze, ale jego inicjatywy są blokowane przez władze szkolne.