„Inny świat” to powieść Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z roku 1951, oparta na jego wspomnieniach z pobytu w sowieckim łagrze. Autor opisał swoje przeżycia, szczegółowo przybliżając warunki, jakie panowały w obozie. W powieści ukrywa się pod postacią pierwszoosobowego narratora, którego można utożsamiać z samym Grudzińskim. Stąd wynika subiektywne spojrzenie na opisywane przez niego wydarzenia.
Charakterystyka narratora (Gustawa)
Narrator jest młodym człowiekiem, ma bowiem zaledwie 21 lat, gdy zostaje złapany za nielegalną próbę przekroczenia granicy ZSRR i osadzony w więzieniach, a następnie w łagrze. Tam szybko zaczyna orientować się w panujących zasadach i stara się zrobić wszystko, by jakoś przetrwać. Narrator jest więc człowiekiem inteligentnym i zaradnym, korzystającym między innymi z dobrych porad innych, bardziej doświadczonych więźniów. Jest także ich starannym obserwatorem, zapamiętuje różne historie i często komentuje je w sposób filozoficzny. Świadczy to o jego oczytaniu i szerokich horyzontach.
Bohater nie próbuje ukrywać faktów przed czytelnikiem, jego opowieść jest szczera i pojawiają się w niej bardzo brutalne elementy, charakterystyczne dla życia w łagrze. Zdaje sobie sprawę z tego, że nie wszystkie jego uczynki można nazwać moralnymi, przynajmniej według reguł zwyczajnego życia w czasach pokoju, jednak w innym świecie pozwalają mu one przeżyć. Narrator nie ukrywa tego przed czytelnikiem i nie stara się przed nim usprawiedliwić czy wybielić. Próbuje jednak przybrać w swoich wspomnieniach reporterski ton, jednak nie zawsze mu się to udaje.
Język bohatera oraz jego wspomnienia są świadectwem degradacji ludzkiego cierpienia, degradacji oraz upadku, jakiego doświadczali więźniowie łagrów. Narrator ukazuje jednak czytelnikom też swój świat wewnętrzny, w którym zdaje się zachowywać pewną normalność, przypominającą życie w świecie zewnętrznym, poza łagrem. Jednocześnie jego opowieść o tych warunkach jest brutalna i naturalistyczna, narrator bowiem szczerze opisuje to, co przeżył, nie próbuje tego upiększać czy tuszować. Nie omija nawet najbardziej okrutnych wydarzeń.
W ten sposób czytelnik nie tylko poznaje świat łagru, ale także wnika w psychikę człowieka, który przeżył jego koszmar. W opowieści narratora widać, że jest on człowiekiem inteligentnym i wytrzymałym, który przystosował się do tych warunków, by przeżyć. Jednak po opuszczeniu łagru nie chce więcej wracać do tego, co widać w scenie jego spotkania z człowiekiem, którego poznał w tamtym okresie. Znajomy ten prosi go o zrozumienie, ale narrator opuścił już inny świat i nie chce już do niego wracać. Nie potrafi więc empatyzować z człowiekiem, który dopuścił się strasznych czynów. Dzięki temu doskonale widać różnice między człowiekiem zlagrowanym, a człowiekiem wolnym, który nie musi walczyć w każdej chwili o przeżycie.