Przemiana duchowa Andrzeja Kmicica

Autor: Marta Grandke

Jedną z najsłynniejszych powieści Henryka Sienkiewicza jest druga część jego trylogii, czyli „Potop”. Sienkiewicz wykreował w nim wiele barwnych i interesujących postaci, ale jego głównym bohaterem jest Andrzej Kmicic, chorąży orszański. Jednak Kmicic, którego czytelnik poznaje na początku dzieła nie jest tą samą osobą, jaką jest na jego końcu. Kmicic to bowiem bohater dynamiczny i w trakcie trwania akcji powieści przechodzi ogromną przemianę wewnętrzną pod wpływem wielu okoliczności oraz ludzi, którzy pojawiają się w jego życiu.

Początkowo Andrzej Kmicic opisywany jest przez Sienkiewicza jako warchoł, awanturnik i hulaka. To przystojny szlachcic, który zdążył już zyskać pewną sławę. Za żonę, zgodnie z testamentem jej dziadka, została mu przeznaczona Oleńka Billewiczówna. Kmicic to jednak człowiek gwałtowny, porywczy i okrutny. Widać to w takich czynach jak strzelanie do portretów przodków Billewiczów czy rzeź, jaka miała miejsce w Wołmontowiczach, gdy Kmicic mścił się za śmierć swoich towarzyszy. Te czyny sprawiły, że Oleńka, mimo ciepłych uczuć do niego, zdecydowała się wypędzić Kmicica ze swojego dworu. 

Kmicic podejmował próby odzyskania dobrego imienia i względów Oleńki i między innymi dlatego wyruszył wraz z Wołodyjowskim na wojnę ze Szwedami. Niestety – dał się zmanipulować Radziwiłłom i dopuścił się zdrady ojczyzny. Było to coś, czego Billewiczówna nie mogła mu przebaczyć, sam Kmicic również zdawał sobie sprawę z powagi swojego błędu. To właśnie ta fatalna pomyłka oraz niechęć ukochanej sprawiły, że Kmicic ostatecznie rozpoczął swoją duchową przemianę, dzięki której miał oczyścić swoje dobre imię i odzyskać względy ukochanej.

Duchowa przemiana Kmicica miała także swoje odbicie w symbolicznej zmianie jego imienia – zaczął się przedstawiać jako pan Babinicz. To właśnie pod tym mianem dokonał wielu heroicznych czynów i poświęcił się dla ojczyzny. Kmicic walczył ze Szwedami i uczestniczył między innymi w obronie klasztoru na Jasnej Górze. W Tatrach ratuje także samego króla Polski, Jana Kazimierza. Jego charakter zostaje jeszcze wystawiony na próbę, gdy Kmicic ma do wyboru porzucenie walki o wolność ojczyzny na rzecz ratowania ukochanej Oleńki. Zostaje jednak na swojej pozycji, wiedząc, że interes ojczyzny jest ważniejszy od prywaty. W tym momencie Kmicic przestaje być awanturnikiem i hulaką i całkowicie przemienia się w oddanego żołnierza i patriotę. Jego winy zostają mu wybaczone, on sam zaś staje się innym człowiekiem. Jego zasługi docenia także Oleńka, która rozumie, że Kmicic nie jest już dawnym sobą i z radością wychodzi za niego za mąż.

Losy Kmicica są dla czytelników sygnałem, że każdy grzesznik może się nawrócić i odpokutować swoje winy. Ciężka praca może zmazać jego grzechy i sprawić, by odzyskał on swoje dobre imię. W przypadku Kmicica wydawało się, że wszystko jest już stracone, on jednak się nie poddał i walczył do końca. Jego losy pokazują trudną drogę grzesznika do okupienia. Kmicic często porównywany jest z bohaterami romantycznymi, zwłaszcza z postacią Jacka Soplicy z „Pana Tadeusza”, który przeszedł podobną drogę. Kmicic na zawsze stał się literackim wzorem wewnętrznej duchowej przemiany bohatera powieści i pokazał, że jest ona możliwa w każdych okolicznościach.

Dodaj komentarz