Satyra jest nieodłączną częścią kultury i sztuki, ludzie bowiem lubią dostrzegać w innych liczne wady i krytykować. Satyra ubierała ostrze krytyki w rozrywkową formę i pozwalała ludziom łatwiej się z nią oswoić i spojrzeć na swoje wady z dystansem. Gatunek ten znany był już w średniowieczu i autorzy chętnie z niego korzystali, by opisać swoje obserwacje dotyczące tego, jak funkcjonuje społeczeństwo wokół nich. Służyło to zwróceniu jego uwagi na istotne kwestie i postawy, które nie tylko nie służyły ogólnemu dobru, a nawet powodowały wyrządzanie szkody innym. Dzieła tego typu umożliwiały więc ludziom przejrzenie się w nich jak w lustrze, dzięki czemu mogli dostrzec swoje wady i zweryfikować własne zachowanie. Satyryczny obraz społeczeństwa znaleźć można w takich średniowiecznych dziełach jak „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” lub „Satyra na leniwych chłopów”.
W anonimowym dziele „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” autor opisał ludzkie zachowania i ubrał je w formę rozmowy tytułowego Mistrza ze Śmiercią. Mistrz wypytuje bowiem Kostuchę o szczegóły jej pracy, a ona wszak każdego dnia styka się z wieloma różnymi ludźmi. Ludzie ci zaś z kolei odznaczają się różnymi wadami, przywarami lub zachowują się w nie do końca uczciwy sposób. Śmierć doskonale zdaje sobie sprawę ze wszystkich ich grzechów, ponieważ to ona zabiera dusze ludzkie do piekła lub do nieba. Szczególne upodobanie znajduje ona w karaniu grzeszników. W trakcie rozmowy z Mistrzem Śmierć w sposób satyryczny wypowiada się na temat ludzi, jakich spotyka codziennie. Opowiada o nich w sposób dowcipny, zmieniając ich przywary w żart, coś, co brzmi zabawnie, mimo iż w rzeczywistości może być dla innych problemem.
Śmierć mówi więc Mistrzowi o takich grupach społecznych jak grube kobiety, nieuczciwi karczmarze i nieetyczni lekarze, mnisi, plebani, którzy prowadzą świecki tryb życia z kuflem i dobrym jedzeniem oraz sędziowie, którzy dają się przekupić, by wydać korzystny wyrok. Śmierć bawią ich przywary, za które potem zabiera ich do piekła, widzi wszystko, co chcieliby oni ukryć i ubiera to w satyrę. Rubaszny, żartobliwy sposób, w jaki snuje ona swoją opowieść, nie przystaje jednak do powagi jej zawodu. Śmierć dostrzega także ogromne nierówności społeczne, które dopiero ona rozwiązuje, sądząc wszystkich wyjątkowo sprawiedliwie i przychodząc po każdego człowieka. Anonimowy autor przy pomocy żartów i figury Śmierci wyeksponował największe przywary otaczającego go społeczeństwa, wypunktował je i tym samym pozwolił innym dostrzec w nich samych siebie.
Innym utworem, w którym pojawia się satyryczny wizerunek średniowiecznego społeczeństwa jest „Satyra na leniwych chłopów” – anonimowy, polski wierszowany utwór. Pisany jest on z perspektywy możnego pana, który narzeka na chłopów pracujących w jego gospodarstwie i którzy wymyślają różne sprytne sposoby, by się od tej pracy wymigać. Odrabiali oni bowiem pańszczyznę, czyli nie pracowali na własny zysk, tylko by pomnożyć majątek wspomnianego pana. Chłopi uciekali się więc według autora do takich sposobów jak celowe spóźnianie się na pole do pracy, udawanie, że sprzęt się zepsuł i wymaga naprawy, biorą ze sobą zwierzęta zmęczone lub chore, a także wypełniają swoje obowiązki sumiennie i właściwie tylko wtedy, gdy są oni pilnowani przez swojego pana – w innym przypadku lekceważą swoje zadania, zajmują się odpoczynkiem i robią wszystko, by się nie przemęczać.
