Od samego początku swojego istnienia człowiek zastanawiał się nad swoją śmiertelnością i znaczeniem swojego życia w stosunku do świata. Szczególnie mocno aspekt ten był eksploatowany w kulturze i sztuce średniowiecza. Wiązało się to z nieustającym strachem przed śmiercią, która czyhała na człowieka ze wszystkich stron, czy to pod postacią wojny, czy to głodu lub zarazy. W związku z tym ludzie tworzyli motywy takie jak danse macabre, czyli taniec śmierci, przypominające im o jej nieuchronności oraz sprawiedliwości. Ludzie próbowali także radzić sobie z lękiem przed nią, starając się zagwarantować sobie dobrym życiem jeszcze lepsze życie po śmierci. Właściwe zachowanie i wypełnianie założeń religii chrześcijańskiej miało im bowiem zapewnić zbawienie. Różne postawy człowieka wobec życia i śmierci znaleźć można w takich dziełach jak „Legenda o świętym Aleksym”, „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” czy „Pieśń o Rolandzie”.
W anonimowej „Legendzie o świętym Aleksym” czytelnik dowiaduje się o tym, jaki jest właściwy sposób na życie, by po śmierci zaznać szczęścia u boku Boga. Przykładem dla innych ma być tytułowy święty Aleksy, który wkroczył na drogę ascezy i odrzucił wszelką przyjemność oraz dobra materialne, jakie zgromadził w ciągu swojego życia. Aleksy był bowiem synem bogatych, rzymskich patrycjuszy, jednak w dniu swojego ślubu rozdał swój majątek i porzucił dom rodzinny. Stał się ascetą, resztę swojego życia spędził w skrajnym ubóstwie, daleko od swojej rodziny, umartwiając swoje ciało. Nie pozwalał sobie na żadne przyjemności. Jego postępowanie nie tylko sprawiło, że po śmierci został zbawiony, ale także ogłoszono go świętym i stał się wzorem do naśladowania dla innych. Święty Aleksy wychodził z założenia, że jego ziemskie życie jest tylko przejściowym etapem, chwilą, w trakcie której musi zapracować na swoje życie wieczne. Dlatego też umartwiał się i czekał na to, aż zazna radości i dobra w Królestwie Bożym.
W anonimowym wierszowanym utworze zatytułowanym „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” także pojawia się obraz podejścia człowieka średniowiecznego do życia i śmierci. Dzieło to jest realizacją motywu danse macabre, czyli tańca śmierci. Tytułowy Mistrz Polikarp spotyka na swojej drodze personifikację Śmierci, ukazaną jako Kostuchę, rozkładające się ciało kobiece. Jest tym faktem przerażony, natomiast Śmierć zachowuje się w sposób żartobliwy i rubaszny, gdy przybliża mu szczegóły swojej pracy. Tekst pokazuje, że śmierć jest sprawiedliwa, likwiduje także nierówności klasowe, jakie panują w średniowiecznej rzeczywistości i przyjdzie do każdego – nie da się jej oszukać czy przekupić, zabierze każdą duszę do miejsca, w którym spędzi ona wieczność. Ukazuje to także to, jak przerażeni byli ludzie perspektywą śmierci i jej wszechobecnym działaniem. Mogła ich ona bowiem spotkać zawsze i wszędzie, niezależnie, jak bardzo starali się oni jej uniknąć. Panowało także powszechne poczucie, że życie człowieka łączy się wyłącznie z marnością i przemijaniem, pełne jest strachu i bólu. Śmierć, przemijanie i poczucie zagrożenia – taki obraz życia ludzkiego wyłania się z anonimowego tekstu „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”.
