Od samego początku swojego istnienia człowiek zastanawiał się nad swoją śmiertelnością i znaczeniem swojego życia w stosunku do świata. Szczególnie mocno aspekt ten był eksploatowany w kulturze i sztuce średniowiecza. Wiązało się to z nieustającym strachem przed śmiercią, która czyhała na człowieka ze wszystkich stron, czy to pod postacią wojny, czy to głodu lub zarazy. W związku z tym ludzie tworzyli motywy takie jak danse macabre, czyli taniec śmierci, przypominające im o jej nieuchronności oraz sprawiedliwości. Ludzie próbowali także radzić sobie z lękiem przed nią, starając się zagwarantować sobie dobrym życiem jeszcze lepsze życie po śmierci. Właściwe zachowanie i wypełnianie założeń religii chrześcijańskiej miało im bowiem zapewnić zbawienie. Różne postawy człowieka wobec życia i śmierci znaleźć można w takich dziełach jak „Legenda o świętym Aleksym”, „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” czy „Pieśń o Rolandzie”.
W anonimowej „Legendzie o świętym Aleksym” czytelnik dowiaduje się o tym, jaki jest właściwy sposób na życie, by po śmierci zaznać szczęścia u boku Boga. Przykładem dla innych ma być tytułowy święty Aleksy, który wkroczył na drogę ascezy i odrzucił wszelką przyjemność oraz dobra materialne, jakie zgromadził w ciągu swojego życia. Aleksy był bowiem synem bogatych, rzymskich patrycjuszy, jednak w dniu swojego ślubu rozdał swój majątek i porzucił dom rodzinny. Stał się ascetą, resztę swojego życia spędził w skrajnym ubóstwie, daleko od swojej rodziny, umartwiając swoje ciało. Nie pozwalał sobie na żadne przyjemności. Jego postępowanie nie tylko sprawiło, że po śmierci został zbawiony, ale także ogłoszono go świętym i stał się wzorem do naśladowania dla innych. Święty Aleksy wychodził z założenia, że jego ziemskie życie jest tylko przejściowym etapem, chwilą, w trakcie której musi zapracować na swoje życie wieczne. Dlatego też umartwiał się i czekał na to, aż zazna radości i dobra w Królestwie Bożym.
W anonimowym wierszowanym utworze zatytułowanym „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” także pojawia się obraz podejścia człowieka średniowiecznego do życia i śmierci. Dzieło to jest realizacją motywu danse macabre, czyli tańca śmierci. Tytułowy Mistrz Polikarp spotyka na swojej drodze personifikację Śmierci, ukazaną jako Kostuchę, rozkładające się ciało kobiece. Jest tym faktem przerażony, natomiast Śmierć zachowuje się w sposób żartobliwy i rubaszny, gdy przybliża mu szczegóły swojej pracy. Tekst pokazuje, że śmierć jest sprawiedliwa, likwiduje także nierówności klasowe, jakie panują w średniowiecznej rzeczywistości i przyjdzie do każdego – nie da się jej oszukać czy przekupić, zabierze każdą duszę do miejsca, w którym spędzi ona wieczność. Ukazuje to także to, jak przerażeni byli ludzie perspektywą śmierci i jej wszechobecnym działaniem. Mogła ich ona bowiem spotkać zawsze i wszędzie, niezależnie, jak bardzo starali się oni jej uniknąć. Panowało także powszechne poczucie, że życie człowieka łączy się wyłącznie z marnością i przemijaniem, pełne jest strachu i bólu. Śmierć, przemijanie i poczucie zagrożenia – taki obraz życia ludzkiego wyłania się z anonimowego tekstu „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”.
Kolejnym przykładem średniowiecznego tekstu ukazującego podejście ówczesnych ludzi do życia i śmierci jest anonimowy epos zatytułowany „Pieśń o Rolandzie”. Opowiada on o losach dobrego, francuskiego rycerza, który wraz z Karolem Wielkim walczył z hiszpańskimi muzułmanami w obronie swojej wiary i ojczyzny. Roland ściśle przestrzega kodeksu rycerskiego i zasad religii, którą wyznaje. Regulują one całe jego życie, które dla rycerza jest tylko drogą do zbawienia i życia wiecznego. Życie ziemskie jest więc dla niego tylko drogą do zbawienia i Królestwa Bożego. Roland wszystkie swoje decyzje podejmował z myślą o nim, nawet w chwili śmierci. Gdy zadano mu śmiertelny cios, to rycerz wspiął się na wzgórze, by być bliżej nieba i skierował się w stronę swojej ojczyzny. Poległ on w imię ojczyzny i ideałów, wypełniając zasady dobrego życia. Był wierny, lojalny i szlachetny, poświęcił swoje życie w obronie religii i wiary. Stał tym samym się przykładem tego, jak ludzie powinni żyć, by osiągnąć zbawienie. Był także uosobieniem zasady, że życie na ziemi tak na dobrą sprawę jest tylko drogą do zbawienia, krótkim etapem, po którym człowieka czeka coś lepszego w Królestwie Bożym, na miejsce w którym musi zapracować swoim właściwym zachowaniem w trakcie życia na ziemi.
Ludzie w średniowieczu mieli więc specyficzne podejście do życia i śmierci. Było ono silnie warunkowane przez wyznawane przez nich chrześcijaństwo, w myśl którego po śmierci czekał na nich sprawiedliwy osąd i miejsce w piekle lub w niebie. Poświęcali więc swoje życie temu, by osiągnąć zbawienie. Często żyli także w nieustającym lęku przed śmiercią, która ostatecznie przychodziła po każdego.