“Wesele” to dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego – artysty, który kojarzony jest z epoką Młodej Polski. Utwór ten wydany został po raz pierwszy w 1901 roku i wystawiono go wówczas na deskach Teatru Miejskiego w Krakowie. “Wesele” to jeden z najważniejszych tekstów Młodej Polski i oparte jest na prawdziwych wydarzeniach, czyli ślubie Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Dramat ten jest bardzo złożony i występuje w nim wiele motywów literackich.
Motyw literatury
“Wesele” ukazuje szeroki przekrój ówczesnego społeczeństwa, ale aż dwóch bohaterów dramatu zajmuje się w swoim życiu tekstami – są to Dziennikarz i Poeta. Są to postaci, które powinny skupiać się na wzniosłych celach, wolą jednak skierować swą uwagę na przyziemne kwestie. Słowa mogą mieć moc wpływania na ludzkie serca i umysł, jednak ich potencjał nie zostaje wykorzystany, co Wyspiański surowo ocenia i punktuje w swym dramacie. Sprawa ojczyzny i jej niepodległości została w jego oczach zaniedbana, poezja nie spełniła swojej roli zachęcania ludzi do walki i wzbudzania w nich zapału, co powinno być jednym z jej głównych zadań. Niestety pisarze woleli pogrążyć się w dekadentyzmie, zamiast działać dla dobra narodu i ojczyzny.
Motyw wsi
Motyw wsi i fascynacji nią jest bardzo istotny dla “Wesela” – w czasach Młodej Polski miało bowiem miejsce zjawisko nazywane chłopomanią (ludomanią). Polegało ono na wzroście zainteresowania wsią, chłopstwem oraz ich życiem, a nurt ten pojawił się w drugiej połowie XIX wśród inteligencji polskiej i ukraińskiej, a następnie zaś szybko stał się numerem w kulturze i sztuce. Jednym z objawów chłopomanii były śluby między przedstawicielami inteligencji oraz chłopstwa, jak to miało miejsce w przypadku pierwowzorów bohaterów “Wesela” czyli Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Ludomania swoje korzenie miała w kryzysie życia miejskiego i poczuciu stagnacji, jakie ogarnęło mieszkańców miast. Moment ten oraz chęć powrotu do natury zobrazowany został właśnie między innymi przez Wyspiańskiego w “Weselu”. Autor zaznaczył jednak także, że w tym przypadku fascynacją wsią nie oznacza jej zrozumienia, a nad tym wszystkim wciąż unosi się widmo rabacji galicyjskiej i Jakuba Szeli.
Motyw dekadentyzmu
Koniec wieku XIX spowodował wśród wielu ludzi – zwłaszcza inteligencji – poczucie upadku wartości i zanikania świata, który znali i do którego byli przyzwyczajeni. Wyspiański zobrazował w swym dramacie tę tendencję i panujący wówczas w społeczeństwie dekadentyzm, czyli nurt światopoglądowy, który głosił przekonanie, że następuje upadek cywilizacji i wszystko chyli się już ku końcowi. Wiązało się to wszystko z kryzysem światopoglądowym i poczuciem, że życie nie ma celu i że nadciąga jakaś katastrofa. Przełożyło się to między innymi właśnie na szukaniu sensu w powrocie do natury oraz skierowaniu się w stronę przyziemnych przyjemności, w których można było się zapomnieć i oddalić niepokojące myśli o końcu świata. Tak właśnie ukazuje niektórych swoich bohaterów Wyspiański w “Weselu”.
Motyw ojczyzny
Ojczyzna była ważnym tematem dla społeczeństwa, które zostało jej pozbawione w wyniku zaborów. a “Wesele” powstało właśnie w takich historycznych okolicznościach. Wyspiański zdecydował się więc na przekrojowe ukazanie postaw, jakie w tej sprawie prezentowało wówczas społeczeństwo. Wytknął on ludziom między innymi bierność, brak zapału do walki o ojczyznę i strach przed działaniem – bohaterowie jego dramatu mieli szansę wzniecić powstanie w trakcie wesela, jednak nie odważyli się na to. Wyspiański rozlicza także społeczeństwo z jego mitów narodowych (na przykład inteligencji jako elity narodu). Polacy w “Weselu” są więc pogrążeni w dawnych mrzonkach i marazmie, w czasie gdy ich ojczyzna wciąż cierpi w niewoli. Jest to postawa inteligencji, z kolei chłopi chętnie ruszyliby do walki, ale nie potrafią się zjednoczyć. Ostatecznie obie grupy nie potrafią połączyć się i wspólnie walczyć o wolność.
Motyw tańca
Przez cały dramat nieustannie powraca motyw tańca – tańczy para młoda, tańczą goście, a cały utwór zakończony jest słynnym chocholim tańcem. Symbolizuje on fakt, że po raz kolejny społeczeństwo nie zebrało się do walki, zgubiony został złoty róg Wernyhory, a wszyscy pogrążyli się w hipnotycznym tańcu na skutek melodii granej przez Chochoła. Symbolizuje on marazm i bierność, w których pogrążone było społeczeństwo polskie w tamtym okresie. Taniec ten daleki jest od zabawy, życia i wesołości, z którym zwykle się kojarzy. Taniec jest więc metaforycznym przedstawieniem stanu polskiego społeczeństwa.
Motyw miłości
Ważnym motywem “Wesela” Wyspiańskiego jest także miłość. Już sam fakt, że jego akcja rozgrywa się w trakcie wesela, oznacza, że uczucie odgrywać w nim będzie ważną rolę. Wyspiański zobrazował związek inteligenta i chłopki – pan młody chętnie mówi o swoich uczuciach, natomiast panna młoda jest przywiązana do bardziej praktycznych kwestii. Pojawia się też wątek jej dawnej miłości, która niestety zakończyła się śmiercią chłopaka. Jego widmo pojawia się jednak na weselu, co przeraża pannę młodą.