Tego typu refleksje nie są jedynie domeną pozytywistów – zawarł je w swoim utworze poeta epoki renesansu, Jan Kochanowski. Stworzył on fraszkę o “O żywocie ludzkim”, w którym już w pierwszych wersach stwierdza, że: “fraszki to wszytko, cokolwiek myślemy, fraszki to wszytko, cokolwiek czyniemy”. Interpretować to można w następujący sposób – wszystko, co człowiek czyni, myśli czy planuje to właściwie żart, fraszka zabawa, ponieważ tylko ktoś naiwny może oczekiwać, że jego założenia się spełnią. Kochanowski przedstawia życie jako targane właśnie przez nieznane siły, które często psuje ludziom szyki i za nic mają ich plany. Los człowieka jest więc targany przez niespodziewane zdarzenia, a na świecie nie ma nic pewnego, do czego mógłby się on przywiązać. Kochanowski podkreśla także nietrwałość wszystkiego, co człowieka otacza w jego życiu – sława, uroda, majątek, dobre imię (“Wszystko to minie jako polna trawa”). Próby panowania nad własnym życiem zdają się poecie być wręcz śmieszne, stąd też krótka, żartobliwa forma traszki użyta w tym raczej poważnym temacie, jaki został poruszony. Kochanowski często czerpał z literatury antycznej i od klasycznych twórców, być może tam więc można szukać inspiracji jego wiary w siły wyższe, które za nic mają sobie decyzje człowieka. Antyczni Grecy wierzyli bowiem w fatum, czyli nieuchronny, nieodwracalny los. Cokolwiek człowiek by nie zrobił, i tak doprowadzi go to do założonego z góry końca, zaplanowanego przez bogów. Nie można zmienić fatum, ludzkość nie posiada takiej siły. Podobne założenie zdaje się więc wyznawać Kochanowski w swojej fraszce – on również nie wierzy w zmianę losu człowieczego przy pomocy działania. Można jedynie czekać na to, co zostało z góry już zaplanowane.
Po przeanalizowaniu przytoczonych utworów zdawać by się mogło, że nie można jednoznacznie określić, co bardziej wpływa na kształt ludzkiego losu – wolna wola, czy nieznane siły wyższe. Prus nie rozstrzygnął tego dylematu, pozostawiając wnioski czytelnikowi, Kochanowski jednak bardziej przychyla się do zdania, że człowiek niewielki ma wpływ na wygląd swojego życia, co mogło zapewne mieć swoje źródło w inspiracji literaturą antyczną i pojawiającego się w niej fatum. Człowiek powinien zatem kształtować swoje życie tam, gdzie jest to możliwe i zawsze być przygotowanym na niespodziewane zmiany losu.
