„Ziele na kraterze” to powieść Melchiora Wańkowicza, która powstała w roku 1951, ale po raz pierwszy opublikowano ją w roku 1957 przez stowarzyszenie PAX. Ma ona formę wspomnień Wańkowicza z wydarzeń mających miejsce w jego własnej rodzinie i opowiada głównie o dorastaniu dwóch córek autora, Krystyny i Marty. Tytuł powieści brzmiący „Ziele na kraterze” ma sens metaforyczny.
Tytuł dzieła Wańkowicza symbolicznie i metaforycznie nawiązuje do jego sensu oraz znaczenia. Zawiera on w sobie dwa elementy, jakim jest ziele oraz krater, czyli obszar wewnątrz wulkanu. Jest to miejsce wyjątkowo suche, ubogie i niegościnne, gleba tam jest pełna siarki, a w powietrzu obecne są gazy wulkaniczne. Nie jest to zatem odpowiednie miejsce do wzrostu jakiejkolwiek roślinności. Wulkan powszechnie kojarzy się także z zagładą, nie rozwojem życia. Mimo to w tytule Wańkowicza na kraterze wzrasta ziele.
Ziele w ujęciu Melchiora Wańkowicza oznacza zatem polską młodzież, szczególnie jego dwie córki. Młodzież ta zmuszona była wzrastać w niesprzyjających warunkach przypominających krater wulkanu. Oznaczają one bowiem metaforę II wojny światowej i inne wydarzenia historyczne, w jakich przyszło brać udział wielu młodym ludziom i które przedwcześnie zakończyły wiele żyć. Mimo to w młodzieży polskiej cały czas żyła chęć do walki i do rozwoju, po prostu chęć życia, mimo niesprzyjających warunków, jakie stały się ich codziennością. Ta siła walki i pasja zostały docenione przez Wańkowicza.
Wojna i okupacja nazistowska oznaczały dla młodych ludzi codzienne problemy, z jakimi nie musieli się mierzyć ich rówieśnicy w innych okresach historycznych. Ludzie walczyli jak tylko umieli o to, by chociaż utrzymać pozory normalności i wydobyć ze swojego życia co tylko się dało. Wańkowicz dostrzegł to o ubrał w bardzo obrazową metaforę, jaką jest tytułowe ziele wzrastające w najbardziej niesprzyjających możliwych warunkach.