Zosia Horeszko to jedna z ważniejszych bohaterek epopei narodowej stworzonej przez Adama Mickiewicza i zatytułowanej „Pan Tadeusz”. Po raz pierwszy została ona opublikowana w roku 1834. Zosia została ukazana jako przeciwieństwo starszej Telimeny i w ten sposób stała się ona wzorem idealnej żony i szlachcianki, którą wybrał na swoją ukochaną miłujący prostotę i tradycję Tadeusz Soplica.
Charakterystyka Zosi Horeszko
Zosia jest bardzo młodą bohaterką, w trakcie akcji poematu ma najprawdopodobniej około czternastu lat. Mickiewicz opisuje ją jako piękną osobę – ma niebieskie oczy i jasne włosy, które bardzo często zawiązuje w warkocze, jest również opalona, ponieważ wiele czasu spędza na dworze, w słońcu. Zosia to córka Ewy Horeszkówny i bogatego kasztelana. Oboje zmarli po wywózce na Syberię, przez co Zosia jest sierotą. Opiekuje się nią pośrednio Jacek Soplica, nieszczęśliwy ukochany jej matki z młodości. Powierzył on jej wychowanie Telimenie – starszej kobiecie, która temperamentem znacznie różni się od spokojnej, uległej Zosi. Telimena przez dłuższy czas zwlekała z wprowadzeniem Zosi do towarzystwa, chcąc wszystkich olśnić piękną panną, nie zaś przedstawiać im ją jako dziecko.
Zosia jest prostą, spokojną, uległą dziewczyną, która najlepiej czuje się w trakcie pielęgnacji swojego ogrodu, pasaniem drobiu lub opiekując się młodszymi dziećmi. Nie znaczy to jednak, że nie ma ona swojego zdania. Zosia wyraża na przykład sprzeciw, gdy Telimena chce, by założyła jedną z modnych sukni. Dziewczyna często jest także przedstawiana jako przeciwieństwo swojej opiekunki. Zosia jest młoda, piękna, naturalna i niewinna, Telimena zaś sztucznie podkreśla swoją urodę, jest wyzywająca i konsekwentnie realizuje swoje cele. Zosia w związku z tym wzbudza zainteresowanie wielu mężczyzn, między innymi Hrabiego oraz Tadeusza. Ostatecznie Zosia zakochała się w Tadeuszu, ponieważ była jak ona młoda i niedoświadczona, dzielili oni także wiele wspólnych wartości, takich jak miłość do ojczyzny. Ślub Tadeusza i Zosi przyczynił się do pogodzenia dwóch zwaśnionych rodów i zakończył historię relacji ich rodziców – Jacka Soplicy i Ewy Horeszkówny.
Pozornie Zosia nie wydaje się być szczególnie pogłębioną przez Mickiewicza postacią, a jej obecność w dziele ma funkcję czysto użytkową – ma ona być dobrą żoną dla Tadeusza. Zdarzają się jednak momenty, w których widoczny jest indywidualny charakter Zosi, jak na przykład w chwili, w której zasłoniła klucznika Gerwazego własnym ciałem lub obrona Sędziego w trakcie walki z Moskalami. W tych chwilach Zosia wykazywała się niezwykłą jak na jej wiek odwagą. Była także osobą, która – tak jak Tadeusz – ceniła sobie patriotyzm i przywiązanie do swojej ojczyzny. Chciała także prowadzić proste, wiejskie życie, dlatego interesowała się gospodarstwem i problemami ziemian, ubierała się w stroje ludowe i w wianek na czas uczty, co zjednało jej sympatię otoczenia. Zosia bez reszty oddana była sprawom związanym z naturą, z rolą i z jej uprawą, dzięki czemu doskonale odnalazła się jako żona gospodarza wiejskiego, czyli Tadeusza. Charakteryzowała się także ogromną wrażliwością, empatią i otwierała się na potrzeby innych ludzi.
Wszystkie te cechy Zosi sprawiają, że często opisywana jest ona jako kobieta-anioł, żona idealna i wymarzona pani domu. Mickiewicz sprawił, że stała się ona postacią pozytywną i była przeciwwagą dla “złej” Telimeny. Zosia jest przykładem tego, że piękno utożsamia się z dobrem, więc urodziwa bohaterka może liczyć na przypisanie jej wielu zalet i poważanych cech charakteru. Zosia była więc spokojna, uległa, dobra i wierna. Doskonale rozumiała potrzeby innych i między innymi dlatego lojalnie czekała na Tadeusza, gdy ten wstąpił do wojska. Zosia była więc prawdziwą opiekunką domowego ogniska, przykładem idealnej partnerki, która poświęca się, by wszyscy inni wokół niej czuli się dobrze.