Jednym z najważniejszych środowisk w życiu człowieka, które wpływa na jego ukształtowanie, jest rodzina. Może ona być ona kochająca i wspierająca, może też być nieprzyjazna i zdystansowana, a może także być dotknięta tragedią, dręczącą ją przez pokolenia.
Exegi monumentum to łacińska sentencja, pierwszy wers słynnej ody Horacego. Oznacza dosłownie „stawiam sobie pomnik (trwalszy niż ze spiżu)”. W poezji wyraża on przeświadczenie o nieśmiertelności sławy poety, zdolnej do osiągnięcia poprzez dzieło literackie. Na przestrzeni wieków motyw ten wykorzystywany był przez wielu twórców. Inspirował, podlegał różnej interpretacji, w XX wieku zaś podjęto z nim pewną polemikę. Poniżej kilka przykładów dzieł, zawierających ten motyw literacki.
Mitologia grecka pełna jest niezwykłych opowieści o herosach i ich czynach. Jedną z najważniejszych takich postaci jest bez wątpienia Herakles, bohater jednego z najpopularniejszych mitów. Szczególnie znane są opowieści o dwunastu pracach Heraklesa. Była to kara nałożona przez wyrocznię delficką na Heraklesa za to, że zabił on własną rodzinę.
Konstandinos Kawafis to jeden z najwybitniejszych greckich poetów XX wieku. Był przedstawicielem modernizmu, parnasizmu i symbolizmu. Nie da się nie zauważyć wpływu literatury antycznej na utwory Kawafisa. Tematyka hellenistyczna to „konik” autora. Przykładem tego może być wiersz „Itaka”, który nawiązuje do „Odysei” Homera. Ten niezwykle popularny grecki epos powstał prawdopodobnie w VIII w p.n.e. i do dziś inspiruje artystów z całego świata.
Józef Czechowicz to polski poeta dwudziestolecia międzywojennego. Stworzył własną odmianę awangardy, a dzięki założeniu grupy literackiej „Reflektor” zebrał grono młodych poetów, nazywanych dziś „II Awangardą”. Czechowicza nazywa się także „wirtuozem muzyczności” lub „mistrzem instrumentacji głoskowej”.
„Rota” to powstała w 1908 roku pieśń patriotyczna lub hymniczna. Maria Konopnicka chciała za jej pomocą wyrazić sprzeciw wobec germanizacji Polaków w zaborze pruskim. Pieśń ta cieszyła się sławą podczas powstań śląskich, powstania wielkopolskiego, plebiscytów i po obu wojnach światowych. Muzykę do „Roty” skomponował Feliks Nowowiejski.
Psalm 23, znany pod tytułem „Pan jest moim pasterzem” to zdecydowanie najpopularniejszy psalm na świecie. Znalazł się w wielu produkcjach filmowych, takich jak „Titanic”, czy „Szeregowiec Ryan”. Jego oprawę gospelową opracowała Cissy Houston (mama Whitney Houston). Bardzo często słyszy się go podczas liturgii pogrzebowej.
Wojna to jedno z tych doświadczeń, przez które przechodzi niemal każde pokolenie. Jest to sytuacja graniczna, która zmienia ludzi i sprawia, że świat nigdy już nie wraca do poprzedniego kształtu. Wojna towarzyszy ludzkości od początku jej istnienia – ludzie walczyli między sobą o pożywienie, zasoby, bogactwa, kraje i wpływy, a najbardziej poszkodowaną stroną konfliktu zazwyczaj byli cywile.
Psalm to utwór liryczny o charakterze modlitewnym, którego adresatem najczęściej jest Bóg. Psalm to rodzaj pieśni religijnej, która może być błagalna, dziękczynna, pochwalna, pokutna, prorocza. Biblijna Księga Psalmów zawiera ich aż 150. „Psalm 130” nosi tytuł „Z otchłani grzechu ku Bożemu miłosierdziu”, ale nazywa się go również „pieśnią stopni”, co bezpośrednio wiąże się z jego tematyką.
„Biedny chrześcijanin patrzy na Getto”, to utwór pisany przez Czesława Miłosza, jeszcze podczas pobytu w okupowanej Warszawie. Do zrozumienia utworu niezbędna jest znajomość tła historycznego jego powstania. 19 kwietnia 1943 roku to data zbrojnego powstania w Getcie Warszawskim przeciwko hitlerowcom.
Artyści poprzez wieki dokonywali wielokrotnie swego rodzaju samookreślenia. Podejmowali tematykę swojej roli w świecie, społeczeństwie i rzeczywistości. Podczas każdej epoki literackiej widzieli się jednak inaczej, na nowo kreśląc stawiane przed sobą zadania oraz swoje własne charakterystyki. Wiele to mówi zarówno o czasach, w których przyszło im żyć, jak i też tworzonych przez nich dziełach.
Kazimierz Wierzyński był polskim poetą, tworzącym w XX wieku. To jeden z przedstawicieli grupy literackiej Skamander. Był także bratem słynnego działacza społecznego i publicysty Hieronima Wierzyńskiego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego był prekursorem poezji entuzjazmu i radosnej afirmacji życia.