Maria Konopnicka to polska autorka tworząca w okresie pozytywizmu. Wielu osobom kojarzy się ona przede wszystkim z wierszami skierowanymi do najmłodszych, ale nie wahała się ona przed przedstawieniem w swoich dziełach także poważniejszych tematów. Przykładem tego jest nowela zatytułowana „Mendel Gdański.
Los narodu żydowskiego jest losem trudnym, co zostało także uchwycone w literaturze. Historia Żydów jest także nierozłącznie spleciona z Polską, dlatego też motyw tego narodu często pojawia się w dziełach polskich autorów, zajmuje w nich wiele miejsca, a bohaterowie żydowskiego pochodzenia mają tam swoją liczną reprezentację.
Mendel Gdański to starszy Żyd mieszkający w Warszawie. Bohater prowadzi warsztat introligatorski i opiekuje się dziesięcioletni wnukiem Jakubem. Mendel jest znany i lubiany przez swoich sąsiadów. Pewnego dnia Jakub wraca do domu ze szkoły bez czapki. Chłopiec przyznaje się, że inni chłopcy drwili z jego pochodzenia. Mendel tłumaczy wnukowie, że bycie Żydem to coś, z czego może być dumny.
Maria Konopnicka to autorka noweli zatytułowanej „Mendel Gdański”, w której porusza ona problematykę antysemityzmu i pogromów. Akcja osadzona jest w Warszawie dziewiętnastego wieku. Konopnicka pokazuje w swoim dziele zaledwie kilkoro bohaterów, ale to wystarcza dla zarysowania tragicznego konfliktu społecznego między mieszkańcami miasta o różnym pochodzeniu.