Jan Kochanowski należy do czołowych twórców epoki polskiego oraz europejskiego renesansu. Polski poeta, tłumacz, a także sekretarz Zygmunta Augusta odegrał niebywałą role w kształtowaniu polskiego języka literackiego. W swoim życiu często przebywał na dworze, co owocowało zbieraniem inspiracji do swoich utworów. Stąd też niezwykle często poruszana tematyka szlachecka, dworska. Dzieła Kochanowskiego równie często nawiązują do licznych nurtów filozoficznych – w tym do epikureizmu, czy neostoicyzmu. Jak przystało na renesansowego humanistę, Kochanowski równie często wypowiadał się w swoich dziełach na temat Boga oraz wiary.
Czego chcesz od nas, Panie – analiza stylistyczna
Wiersz Jana Kochanowskiego należy do gatunku literackiego jaki jest pieśń, ponadto charakteryzuje się on wątkami dziękczynnymi i pochwalnymi – co sprawia, że możemy nazywać go hymnem. Charakter wiersza utrzymany jest w nastroju pełnym podniosłości.
Utwór Czego chcesz od nas, Panie Jana Kochanowskiego ma postać regularnego tekstu o podziale strofowym. Wiersz dzieli się na czternaście strof, a każda z nich liczy dwa wersy. Pieśń Kochanowskiego napisana została trzynastozgłoskowcem.
Podmiot liryczny utożsamia się z grupą ludzi wierzących (o czym świadczą czasowniki w pierwszej osobie liczny mnogiej). Utwór Kochanowskiego zaliczamy więc do utworów z zastosowaniem liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny wypowiadający się w pieśni Czego chcesz od nas, Panie zwraca się do Boga, w imieniu całej grupy wierzących. Adresatem utworu, do którego przemawia ja liryczne z wiersza Kochanowskiego jest Bóg. Utwór jest doskonałym przykładem liryki inwokacyjnej (czyli liryki bezpośredniego zwrotu do adresata).
Podniosły nastrój pieśni, kreują środki stylistyczne zastosowane przez poetę. Pod względem liczebności wyróżniają się bogato zastosowane epitety – „hojne dary”, „najprzystojniejszej ofiary”, „rozliczne kwiatki”, „nieśmiertelny Panie”. Oddają one stosunek podmiotu lirycznego pieśni do adresata, a także buduje podniosły nastrój. Osoba liryczna pieśni Kochanowskiego opisuje niezwykłe dokonania Boga; posługuje się przy tym licznymi metaforami – „Tyś niebo zbudował / I złotemi gwiazdami ślicznieś uhaftował.”, „Z Twoich rąk wszelkie źwierzę patrza swej żywności, / A Ty każdego żywisz z Twej szczodrobliwości.”, „Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi;”.
Podmiot liryczny nadaje zjawiskom przyrody ludzkie cechy, stosując personifikacje („nocna rosa na mdłe zioła padnie”, „A zagorzałe zboża deszcz ożywia snadnie”). Rytmiczności pieśni nadają anafory – „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary? / Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?”, „Tobie k woli rozliczne kwiatki Wiosna rodzi, / Tobie k woli w kłosianym wieńcu Lato chodzi.”. Pieśń sama w sobie rozpoczyna się pytaniem retorycznym – „Czego chcesz od nas, Panie, za twe hojne dary?”.
Czego chcesz od nas, Panie – interpretacja utworu Jana Kochanowskiego
Pieśń Jana Kochanowskiego Czego chcesz od nas, Panie jest utworem wychwalającym świat stworzony przez Boga. Podmiot liryczny wypowiadający się w wierszu Kochanowskiego zwraca się bezpośrednio do Stwórcy, rozpoczynając swój wywód od dwóch pytań retorycznych – „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary? / Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?”.
Osoba liryczna jest niesamowicie wdzięczna Bogu za absolutnie każdy dar, który otrzymała od Boga. Podmiot wyraża swoją dozgonną wdzięczność. Nie kryje słów zachwytu – nie wie jednak jak może się odwdzięczyć za każdy z darów. Wie, że Bóg jest wszędzie, ma wszystko i wszytko wie. Stwórca jest obecny i odpowiedzialny za dosłownie każdy element krajobrazu, który go otacza. Krajobraz ten przepełniony jest harmonią, idealnie współgra z człowiekiem, jest klasycznie piękny i doskonały – ponieważ stworzył go wszechmogący Bóg.
Podmiot liryczny oprócz szczerych podziękowań wypełnionych prawdziwą wdzięcznością, zwraca się do Stwórcy z prośbą o dalsze łaski i opatrzność. Prosi o jego wsparcie, trwając w przekonaniu, że z bożą pomocą kolejne lata jego życia upłyną w identycznej harmonii i spokoju jak dotychczas.
Wiersz Kochanowskiego jest zmaterializowaniem przekonań renesansowych humanistów. Człowiek, oraz wszystko co go otacza – począwszy od kosmosu, kończąc na morzach i oceanach – jest dziełem Pana Boga i to jemu należy być za to wdzięcznym. Sama postać Boga przedstawiona w pieśni Kochanowskiego sprawia wrażenie kochającego, wyrozumiałego opiekuna, który odpowiedzialnie sprawuje władzę nad wiernymi. Ludzie również nie lękają się zwracać do niego z jakimikolwiek prośbami, ponieważ w pełni mu ufają i wierzą. Głęboka religijność ukazana w tym tekście jest niezwykle charakterystyczna dla twórczości Jana Kochanowskiego. Poeta zgodnie z zasadami renesansowego humanizmu wielbi Boga, ceni jego dary, a sam fakt istnienia jest dla niego równoznaczny z zawierzeniem Bogu swojego życia. Motyw religijności często przejawia się w utworach tego poety. Podmiot liryczny z pieśni Czego chcesz od nas, Panie może więc być utożsamiany z samym Kochanowskim.