Jednym z doświadczeń, które dzielą ze sobą niemal wszyscy ludzie, jest z pewnością samotność. Najczęściej ten stan jest definiowany jako brak bliskich relacji z innymi lub samym sobą. To dotkliwa sytuacja, w której człowiekowi brakuje zrozumienia czy oparcia w innych i musi sam radzić sobie ze swoimi problemami czy emocjami. Niektórzy bardzo źle znoszą zatem samotność i unikają jej za wszelką cenę. Motyw ten pojawia się też w wielu dziełach literackich. Warto wspomnieć o takich tytułach jak trzecia część „Dziadów” Adama Mickiewicza, „Lalka” Bolesława Prusa czy „Proces” Franza Kafki.
„Dziady” w części trzeciej skupiają się na opowieści o samotności jednostki wybitnej wobec reszty świata. Takim bohaterem w dziele Mickiewicza oczywiście jest Konrad wybrany na duchowego przewodnika narodu. Odróżniał się on od innych, a oczywiście jego główną cechą była wybitność opatrzona niezwykłymi talentami, które to wpłynęły na to, że to właśnie Konrad miał stać się wybrańcem, a jego zadaniem stało się uwolnieniem narodu z niewoli. Nosił on też w sobie cierpienie całego narodu, jednak wszystko to sprawiało, że się od innych oddalał. Konrad był zatem samotny z powodu swojej wielkości i misji, jaką mu przeznaczono. Nie mógł z nikim dzielić tego ciężaru, ponieważ nikt inny nie był w stanie tego zrozumieć, a co dopiero wspomóc Konrada w jego dziele. Konrad to też bohater werteryczny, osamotniony, niezrozumiany, targany przez silne emocje. Jego wielkość jest nie tylko darem, ale też równocześnie przekleństwem, z którego ciężarem zmaga się każdego dnia. Dobrowolnie wyrzeka się też zwykłego życia, w tym swojej nieszczęśliwej miłości, by móc każdego dnia realizować swoją wielką, dziejową misję zesłaną mu przez siłę wyższą. Ojczyzna stała się dla niego najważniejsza i to właśnie z jej powodu Kordian cierpiał w samotności, niezrozumiany przez innych, zwykłych ludzi. Nawet przyjaciele nie byli w stanie pojąć tego, kim się stał bohater i z jakimi problemami się zmagał w każdej chwili. Samotność Konrada uszlachetnia go i daje mu niezwykle narzędzia do walki z zaborcą. Jest prawdziwym twórcą, niezwykłym poetą, którego talent niesie ulgę i pocieszenie innym. Wszystko to jednak ma swoją cenę, a w przypadku Konrada będzie to właśnie samotność i stan, w którym nikt nie potrafi mu pomóc, czy też chociaż ukoić jego cierpienia. Bohater poświęca się w imię wyższych wartości, takich właśnie jak wolność ojczyzny i uwolnienie narodu z niewoli zaborców.
„Lalka” to powieść pokazująca różne rodzaje samotności. Stanisław Wokulski jest samotny, ponieważ nie potrafi zdobyć wzajemności ukochanej kobiety, Izabeli Łęckiej, pochodzą bowiem z różnych klas społecznych. Jednak Wokulski doświadcza też samotności innego rodzaju. Wychował się on bowiem i ukształtował na przełomie epok, romantyzmu i pozytywizmu. Ma w sobie zatem cechy obu z nich, co powoduje, że inni go nie rozumieją. Dla romantyków jest zbyt praktyczny, dla pozytywistów za bardzo skupia się na emocjach i uczuciach. Powoduje do u Wokulskiego poczucie niezrozumienia, a co za tym idzie, także odrzucenia i osamotnienia.
„Proces” pokazuje z kolei osamotnienie bohatera wobec okrutnego aparatu państwa, który izoluje go od innych i skazuje na uczestnictwo w tytułowym procesie pełnym absurdów. Bohater nie potrafi znaleźć u innych pomocy czy zrozumienia. Samotnie zatem zmaga się z mechanizmami państwa totalitarnego i groźnego.
Motyw samotności pojawia się zatem w wielu dziełach literackich i jest realizowany na różne sposoby. Okazuje się zatem, że samotność może dotyczyć każdego aspektu ludzkiego życia, ale zawsze jest tak samo dotkliwa i okrutna, a mało osób znajduje w niej prawdziwe ukojenie czy ulgę po zmaganiach z życiem.