Czarna wiosna – interpretacja

Antoni Słonimski to polski poeta, felietonista, dramatopisarz, a także założyciel grupy literackiej „Skamander”, którą razem z nim tworzyli, między innymi Julian Tuwim, czy Jarosław Iwaszkiewicz. Jego działalność publicystyczna skupiała się wokół sprzeciwu dla komunizmu oraz Narodowej Demokracji – czyli ruchowi politycznemu, o podłożu nacjonalistycznym. „Czarna Wiosna”, to utwór powstały w 1919 roku, a więc już w niepodległej Polsce.

Czarna wiosna – analiza i środki stylistyczne

„Czarna Wiosna” Antoniego Słonimskiego składa się z dwudziestu jeden strof, o różnej ilości wersów, w większości jednak jest ich po cztery. Wersy różnią się pod względem ilości sylab. Zastosowano tu rymy żeńskie, przeplatane i okalające.

Utwór jest bardzo bogaty w środku stylistyczne. Znaleźć możemy, między innymi epitety, np. „ twardy grunt”, „ chciwą żądzą”, „ rytm heksametru”, „ mętny szum” oraz metafory, np. „myśl moja rą­cza cwa­łu­je, leci”, „ więc zrzu­cam z ra­mion płaszcz Kon­ra­da”.

Płaszcz Konrada jest tu wykorzystany również, jako alegoria człowieka cierpiącego, zrzucając jego płaszcz wyzbywa się smutku, chce poczuć radość i odrzucić dotychczasową tematykę literacką, związaną z uciemiężeniem narodu. Jest to także odniesienie do epoki romantyzmu – bohatera „Dziadów” Adama Mickiewicza, który buntuje się przeciwko Bogu, za to, że pozwala on na prześladowanie Polski.

W wierszu wykorzystano także animizacje, inaczej ożywienie, np. „ Ojczyzna w więzach już nie biada, dźwiga się, wznosi, wstaje wolna”, „ Poezjo, tyżeś na kurhany kazała klękać, jątrząc ranę”. Drugi cytat jest także apostrofą, bezpośrednim zwrotem do poezji. W tekście pojawiają się również wykrzyknienia, podkreślające emocje podmiotu lirycznego, „ Bra­cia, o bliź­ni, oby­wa­te­le!”, „ Oj­czy­znę wzy­wa: wstań na nowo!”.

Osobą mówiąca w wierszu jest pisarz i Polak, „dosyć po polsku, dosyć pisałem”. Wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Należy zwrócić uwagę na zastosowanie oksymoronu w tytule wiersza. „Czarna wiosna” to dwa słowa o przeciwnej tonacji. Przymiotnik „czarna” kojarzy się ze smutkiem, żałobą, mrokiem, ciemnością. Natomiast „wiosna” symbolizuje życie, świeżość, odrodzenie. Utwór jest wyrazem emocji, uczuć. Napisano go podniosłym tonem i wykorzystano wiele wykrzyknień, aby spotęgować przekaz tekstu i nadać mu dynamiki. Jest w nim sporo ekspresji. W tekście pada wiele wyliczeń, szczególnie w kontekście języków, jakimi chciałby posługiwać się podmiot liryczny, np. „ Chcę dziś pi­sać po grec­ku! Chcę dziś pi­sać po fran­cu­sku”

Czarna wiosna – interpretacja utworu

Sprzeciw wobec literackiemu romantyzmowi

W utworze „Czarna Wiosna” łatwo dostrzec bunt podmiotu lirycznego wobec wzorca literatury romantycznej, która skupia się na męczeństwie narodu, wewnętrznych rozterkach bohatera uciemiężonego. Chce „zrzucić Płaszcz Konrada”, nadać nowy bieg literaturze polskiej. Utwór powstał tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, która właśnie powstała z martwych.

Dla osoby mówiącej to nie czas na wylewanie swojego żalu i rozpamiętywanie przeszłości. Dla artystów powinien być to okres zamknięcia pewnego etapu twórczego i przejście do zupełnie nowego nurtu, gdzie nie ma miejsca dla idei rządzących epoką romantyzmu. Należy skupić się na odbudowie Polski i zakończeniu żałoby.

Podmiot liryczny – kosmopolita

Osoba mówiąca w wierszu, dąży do zostania obywatelem świata. Chce zerwać z opisywaniem wyłącznie polskich tradycji, jako przykład padają tu elementy stroju szlacheckiego, np. pasy i żupany. Chce także zacząć tworzyć w innych językach „dosyć po polsku”.

Podmiot liryczny pragnie stać się kosmopolitą, tzn. osobą, która deklaruje swa więź z kulturą świata, nie ogranicza się do przywiązania z jednym krajem, ojczyzną, „Chcę dziś pi­sać po grec­ku. Chcę dziś pi­sać po fran­cu­sku. Chcę dziś pi­sać po nie­miec­ku. Chcę dziś pi­sać po tu­rec­ku, Po wło­sku, chiń­sku, po ru­sku!”. Chodź przyznaje, że przyjęcie takiej postawy nie przychodzi mu z łatwością.

Zapowiedź rewolucji

W wierszu, możemy dostrzec także przeświadczenie, iż świat niedługo zbuntuje się przeciwko zniewoleniu, „Niewolnik czarny chwyta się broni”. Podmiot liryczny wieszczy rewolucję. Potępia także różne rodzaje przemocy i wojnę. Taka postawa nazywana jest pacyfizmem. Cechuje ją dążenie do pokoju i zrozumienie jedynie dla walki, która odrzuca użycie przemocy i broni. Osoba mówiąca w wierszu nazywa osoby czarnoskóre „braćmi” . Darzy ich zatem szacunkiem , sympatią i stawia wszystkich na równi.

Podsumowanie

Utwór Antoniego Słonimskiego „Czarna Wiosna” to apel, aby przestać opłakiwać, roztrząsać i tkwić w przeszłości, ale ruszyć do przodu i odnaleźć się w nowej rzeczywistości Polski niepodległej. Podmiot liryczny nawołuje do odbudowania kraju. Chce zmienić nurt literacki, przyjąć postawę kosmopolityczną. Zapowiada także, że ludzkość zbuntuje się niebawem przeciwko niewolnictwu i wyraża dezaprobatę wobec walki zbrojnej. Podmiot liryczny – poeta, nie chce już pisać „ ku pokrzepieniu serce”, nie chce pisać o tradycji polskiej i krążyć wokół tematu o ojczyźnie. Tytułowa wiosna czyli odrodzenie państwa Polskiego, okazała się „czarna”, brak w niej życia, energii witalnej, optymizmu.