Ignacy Krasicki to jedna z najwybitniejszych postaci literackich, z okresu XVIII wieku. Jednymi z jego najpopularniejszych utworów, są bajki, czyli często wierszowane utwory literackie, zawierający morał i wyróżniające się alegorycznością. Jedna z nich nosi tytuł „Mądry i głupi”.
Mądry i głupi – analiza i środki stylistyczne
„Mądry i głupi” to krótki i zwięzły utwór, o niezbyt rozbudowanej fabule, przypomina epigramat, dlatego bajkę tego typu nazywamy epigramatyczną.
Utwór napisany jest trzynastozgłoskowcem i składa się z sześciu wersów. Zastosowano rymy parzyste (aabb).
Osoba mówiąca jest wszechwiedzącym narratorem, wypowiada się trzecioosobowo. Ze względu na zwięzły charakter utworu, niewiele tu środków stylistycznych. Zauważymy epitet: „ dzwon głośny” oraz dialogi między tytułowym „mądrym” i „głupim”. Bohaterowie utworu są nam bliżej nieznani, nazwano ich ogólnikowo, abyśmy mieli pogląd na ich poziom intelektualny.
Mądry i głupi – interpretacja bajki
Cała fabuła bajki sprowadza się do sprzeczki, między człowiekiem mądrym i głupim. Głupi przegaduje swojego rozmówcę i na niego krzyczy. Cieszy się, że ten nic mu nie odpowiada i może kontynuować swój wywód dalej. Wydaje się, jakby głupiec dostał wręcz przyzwolenie, na wygłaszanie swoich mądrości. Kiedy już skończył krzyczeć, głos zabiera „mądry” i odpowiada „ Wiesz, dlaczego dzwon głośny? Bo wewnątrz jest próżny”. Cała ironia sytuacji polega na tym, że to osoba mądra, która posiada wiedzę – milczy i nie wdaje się w dyskusje z „głupim”. Choć wydawać by się mogło, że to właśnie ona powinna przekonywać do swojego punktu widzenia, ze względu na wiedzę. Głupi za to, chociaż nie ma nic istotnego do powiedzenia, brnie w swoją ciemnotę i pozwala sobie nawet krzyczeć na rozmówcę.
Mądry i głupi – morał
Cały morał bajki przedstawiony zostaje na końcu utworu: „Wiesz, dlaczego dzwon głośny? Bo wewnątrz jest próżny”. Oznacza to, że zwykle osoby wykłócające się i najgłośniej przekonujące do swojej racji, mają najmniej mądrego do powiedzenia. Osoba inteligentna, która jest przekonana o słuszności swojego zdania, nie ma potrzeby nakłaniać do niego innych. Wie także, że niekulturalne i w złym tonie jest wykłócanie się i krzyczenie. Woli nie zniżać się do poziomu głupca i zachować swoje mądrości dla siebie. Często, podczas konfliktu, osoba która wie i widziała najmniej – wtrąca się najwięcej. Te dwie postaci symbolizują zatem dwie postawy ludzkie. Pada nawet porównanie głupca do pustego dzwona.
Podsumowanie
W bajce „Mądry i głupi”, Ignacy Krasicki wykorzystuje dwie, bliżej nieokreślone postacie. Wiemy tylko, że jedną nazywa mądrą, a drugą głupią. Utwór obnaża znany problem – ci którzy mają najmniej do powiedzenia, krzyczą najgłośniej. Człowiek inteligentny, potrafi zachować swoje zdanie dla siebie, nie zmusza do niego innych, w trakcie kłótni potrafi wysłuchać każdej za stron, charakteryzuje go pokora. Tytułowy głupiec, chce na siłę przekonać drugiego człowieka do swoich racji i wpłynąć na niego krzykiem. Myśli, że w ten sposób pokazuje swoją wyższość i zyska uznanie. Jest jednak wręcz przeciwnie.