„Obława” to jedna z najpopularniejszych piosenek Jacka Kaczmarskiego – polskiego piosenkarza, poety i autora tekstów piosenek. Stała się ona jednym z hymnów Solidarności. Inspiracją do jej powstania był utwór innego autora – Włodzimierza Wysockiego ( „Obława” stanowi wolne tłumaczenie utworu „Ochota na wołkow”) o podobnej tematyce. Piosenka „Obława” oraz „Przybycie tytanów” przyniosły Jackowi Kaczmarskiemu oraz Piotrowi Gierakowi wygraną XIV edycji Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie. Utwór został wykorzystany (bez wiedzy autora) w znanym polskim filmie „Młode Wilki”.
Obława – budowa utworu i środki stylistyczne
„Obława” Jacka Kaczmarskiego składa się z ośmiu strof – czterech ośmiowersowych zwrotek i czterokrotnie powtórzonego, czterowersowego refrenu: „Obława! Obława! Na młode wilki obława! Te dzikie, zapalczywe, w gęstym lesie wychowane! Krąg śniegu wydeptany, w tym kręgu plama krwawa! Ciała wilcze kłami gończych psów szarpane!”.
Podmiot liryczny zdradza swoją obecność za pomocą odpowiednich zaimków i czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „rzucił na mnie się”, „ujrzałem”, mamy zatem do czynienia z przykładem liryki bezpośredniej. Utwór jest niezwykle emocjonalny i „energiczny”. Wpływa na to między innymi obecność licznych wykrzyknień, np.: „I z czterech stron wypadły na nas cztery gończe psy!”, „Nie dajcie z siebie zedrzeć skór! Brońcie się i wy!”.
Pojawiają się tu również inne środki stylistyczne, takie jak epitety, np.: „krwawa blizna”, „gończe psy”, metafory, np.: „A myśliwemu, co mnie dojrzał, już się śmieją oczy”, „Wypadłem na otwartą przestrzeń, pianę z pyska tocząc, Lecz tutaj też ze wszystkich stron zła mnie otacza woń!”, apostrofy, np.: „O, bracia wilcy! Brońcie się nim wszyscy wyginiecie!” ( podmiot liryczny zwraca się do braci, rodaków, uciemiężonych tak, jak on sam).
Obława – interpretacja utworu
Symbolika utworu
Utwór przedstawia tytułową obławę gończych psów na wolno żyjące wilki. Psy, mimo iż spokrewnione z wilkami i podobne do nich, nie mają żadnej litości i atakują zarówno stare jak i młode szczenięta. Osoba mówiąca przedstawia sytuację z pozycji jednego z uczestników obławy – wilka, któremu udało się przetrwać i schować przed agresorami. Ludzie, czyli myśliwi biorący udział w obławie także nie mają żadnych skrupułów.
Nie trudno dostrzec tu bogatej symboliki i odniesienia do wydarzeń związanych z czasami PRL. Myśliwi, kontrolujące gończe psy symbolizują władze komunistyczne i cały aparat partyjny PRL. Psy gończe mają przywodzić na myśl ludzi, którzy ze względu na przymuszenie, własne przekonania, czy uległość wypełniali wolę osób decyzyjnych. Pies kojarzony jest z wiernością, posłuszeństwem. Może być uległy, a jednocześnie agresywny. Osoby takie często ukrywały swoją „drugą twarz” działając na dwa fronty, chroniąc własną skórę.
Mimo, że wilki i psy są do siebie podobne wizualnie, to ich charakter i sposób życia jest zupełnie inny. Wilk to zwierzę niezależne, wolne, dzikie. Symbolizuje człowieka buntującego się przeciwko narzuconemu ustrojowi, sprzeciwiającego się socjalistycznej propagandzie. Ludzie ci najczęściej musieli spotykać się i konspirować w kryjówkach, czyli swoich „wilczych jamach”.
„Na młode wilki obława!”
Donosiciele, szpiedzy i ochotnicy zdradzali „wilcze stada”. Często informowali władze o działaniach swoich sąsiadów, przyjaciół. To oni są w utworze przedstawienie w roli psów gończych. Za rozgramianiem grup „wilków” stały tak zwane Służby Bezpieczeństwa, czyli ZOMO, ORMO i MO. Władze rozprawiały się z buntownikami wtrącając do więzienia lub zastraszając. Śmierć „młodych wilków” nie musi być więc odczytywana dosłownie. Była to raczej klęska na polu patriotycznym, poglądowym, wolnościowym.
Osoba mówiąca wierzy, że władze nie są w stanie rozproszyć wszystkich wilków. Nawołuje braci do buntu, walki i wytrwałości. Pragnie, aby wierzyli w swoje wartości i ideały, aby nigdy się nie poddawali. Nawołuje żeby nie dali zedrzeć swoich skór, czyli stali przy swoich przekonaniach i nie dawali się stłamsić.
Podsumowanie
Chociaż utwór „Obława” jest ściśle powiązany z czasami PRL, to jego przekaz jest ponadczasowy. Każdy z nas powinien być wierny swoim przekonaniom i poglądom. Nikt nie może odebrać nam ducha walki, wiary i chęci bronienia swoich racji. Wykorzystanie zwierząt do zobrazowania zachowań ludzkich jest pomysłowe i trafiające do wyobraźni odbiorcy. W większości z nas drzemie zwierzę – w jednym będzie to dziki wilk, w drugim udomowiony pies. Ważne aby w chwili próby nie stać przeciwko sobie i zachować chociaż odrobinę człowieczeństwa.