Czesław Miłosz to wybitny polski literat XX wieku, laureat Nagrody Nobla z 1980 roku. Jednym ze stworzonych przez niego utworów, jest wiersz” Ojciec objaśnia”, wydany w cyklu „Świat. Poema naiwne”, który ukazał się w 1945 roku, kilka z utworów cyklu, autor poświęcił swojemu ojcu Aleksandrowi Miłoszowi.
Ojciec objaśnia – analiza i środki stylistyczne
Wiersz „Ojciec objaśnia”, składa się z sześciu czterowersowych strof. Zastosowano tu rymy krzyżowe (abab). Cały utwór został zamknięty w cudzysłowie, co wskazuje na to, że jest on przytoczeniem słów ojca.
Podmiot liryczny ukazuje swoją obecność, poprzez zastosowanie czasowników, w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „Resztę opowiem kiedyś innym razem”, a więc jest to przykład liryki bezpośredniej, a osobę mówiącą możemy prawdopodobnie identyfikować z ojcem Czesława Miłosza.
Utwór jest bogaty stylistycznie. Zastosowano w nim, na przykład epitety: „deszczu struny”, „morską zatoką”, „lasy jodły” oraz metafory, np. : „w słońca żółtego kąpieli”, „I stado mostów ponad rzeką wspina”. Znajdziemy także animizacje, czyli ożywienia, np. „Paryż chce wieży towarzyszyć krokom I stado mostów ponad rzeką wspina”, „I inne miasta Paryżowi wtórzą”. W tekście pojawiają się też porównania, np.: „Italia leży niby talerz modry”, „I cień ucieka, jakby biegł naprawdę”.
Ojciec objaśnia – interpretacja utworu
Opowieść ojca
Możemy domyślić się, że podmiot liryczny, za którym kryje się ojciec, opowiada dzieciom o państwach Europy. Snuje historie w bardzo poetycki, obrazowy i piękny sposób. Każde z miast wydaje się niezwykłe i wyjątkowe, aż chce się słuchać dalej. Wydaje się nawet, jakby osoba mówiąca odwiedziła te wszystkie miejsca, o których opowiada. Za pomocą doboru słów i środków stylistycznych, ta opowieść jest wręcz magiczna, odrealniona.
Podmiot liryczny zaczyna od opisu Warszawy, którą przedstawia jako sławne, ale młode miasto. Autor utworu przeżył II wojnę światową, a w czasie, kiedy utwór został napisany, Warszawa była bardzo zniszczona i okrutnie dotknięta, przez wojenne realia. Osoba mówiąca opowiada tu o tym, że dotyka ją promień, przed którym ucieka cień. Być może snuje wizje Warszawy o poranku, która choć zdewastowana, ale co ranek nadal nudzi się do życia, aby odbudować się na nowo i usunąć zgliszcza.
Następnie zaczyna opowiadać o czeskiej Pradze i zamku zbudowanym na wzniesieniu. Odbywa także mentalną podróż w Alpy, których zaśnieżone szczyty wyglądają, jak biała piana, a jodłowe lasy jak czarne pasma. Następnie kieruje się do Rzymu, który przedstawia jako miasto chrześcijan. Wspomina o stolicy apostolskiej. Ostatni punkt podróży to Paryż, który kojarzy mu się głównie z mostami wzniesionymi nad Sekwaną. Wspomina o innych miastach, które powstają ze szkła i żelaza, ale postanawia dokończyć swoja opowieść innym razem.
Kreacja świata
Ciekawe jest kreowanie przedstawionego świata, przez osobę mówiąca. Opowiada o Europie pięknie, przedstawia jej zróżnicowanie, religijność, wyjątkowe, charakterystyczne dla poszczególnych miejsc cechy, wspomina nawet o pogodzie. Natomiast pomija bardzo istotne fakty – wojnę, wszechobecne zniszczenie, masowe migracje. Opowiada dzieciom o świecie cudownym, pozbawionym wad, zjednoczonym, gdzie miasta inspirują się sobą nawzajem, „I inne miasta Paryżowi wtórzą”. Nawet opowiadając o Warszawie, nie wspomina o jej bolesnych doświadczeniach.
Historia osoby mówiącej zostaje przedstawiona tak, aby zwizualizować dzieciom świat w jasnych kolorach, wręcz bajkowy. Dziecięcy umysł, mógłby nie zrozumieć okrucieństw tego świata. Ten utwór jest, jak powrót do dzieciństwa. Autor który zmierzył się z realiami II wojny światowej, daje czytelnikowi wiersz pełen pięknej kreacji świata, opowiedzianej z perspektywy ojca, który chce chronić swoje dzieci i zaciekawić je podróżami. Ojciec pragnie, aby dzieci nie odczuwały lęku, ale ciekawość. Uczy je podziwiać kulturę innych państw i zjednoczenia z resztą Europy.
Podsumowanie
Utwór „Ojciec objaśnia” Czesława Miłosza, to poetycki powrót do dzieciństwa, do korzeni. Kiedy życie było prostsze, beztroskie i kiedy rodzice chronili nas, przed całym złem tego świata, chcąc pokazać wszystko w kolorowych barwach. Mimo ciężkich czasów powstania utworu, podmiot liryczny przedstawia świat, jako wspaniałe, piękne miejsce, które może inspirować. Pomija wszelkie wydarzenia, które mogłyby wywrzeć złe wrażenie na młodym odbiorcy i ukazuje różne miejsca w sposób wręcz bajkowy. Stolice państw różnią się od siebie, ale wszystkie są piękne, bogate kulturowo, a Europę łączy wspólna religia. Być może ojciec nie chciał już kontynuować opowieści, ponieważ zbyt dużo kosztowało go pominięcie ważnych faktów i szczegółów.