Czesław Miłosz to polski poeta, prozaik, a także historyk literatury i dyplomata. Bezdyskusyjnie uważany za jednego z najwybitniejszych poetów XX wieku. Nagrodzony literacką Nagrodą Nobla w roku 1980, za całokształt twórczości i za bycie poetą „który z bezkompromisową przenikliwością opisuje zagrożoną egzystencję w świecie pełnym silnych konfliktów.”. Cechą charakterystyczną dla poezji Czesława Miłosza jest szeroka różnorodność tematyczna, która zmieniała się wraz z sytuacją polityczną. Jego utwory cechują się wysokim intelektualizmem oraz moralizatorstwem. Poeta często odwołuje się do symboli kultury, w tym między innymi do wątków biblijnych. W przedwojennej twórczości Miłosza niezwykle często spotkać możemy postawę katastrofizmu, którą cechuje pesymistyczna postawa wobec świata i przekonanie o nieuchronnym końcu. Utwór Twój głos pochodzi z cyklu „Zapisane wczesnym rankiem mową niezależną”, który wydany został w 1969 roku w Paryżu.
Twój głos – analiza stylistyczna utworu
Podmiot liryczny, wypowiadający się w wierszu Twój głos Czesława Miłosza, zwraca się bezpośrednio do odbiorcy utworu. Sam jednak nie ujawnia swojej tożsamości, wiersz więc zaliczyć możemy jako przykład liryki pośredniej. Osoba liryczna prowadzi monolog, na temat śmierci.
W wierszu autor zrezygnował z zastosowania rymów, co jest cechą charakterystyczną dla wiersza wolnego. Utwór Twój głos oparty jest na budowie stychicznej – napisany został ciągłym tekstem, nie występuje w nim podział na strofy. Wiersz składa się się z dziewięciu wersów, o nieregularnej budowie.
Czesław Miłosz zrezygnował z zastosowania licznych środków stylistycznych, jednak pojawiają się one w utworze. Najczęściej spotykane są epitety – „przydługiej agonii”, „bezdomna twoja litość”, „łatwe umieranie”. Pojawiają się również porównania – „dzieci oblanych ogniem”, „kobiet rażonych śrutem”. W tekście utworu znajdziemy również wyliczenia – „ambicji, pożądliwości i marzeń”.
Twój głos – interpretacja wiersza
Główną tematyką wiersza Czesława Miłosza Twój głos jest ogólne pojmowanie śmierci. Podmiot liryczny, zawracając się do adresata (którym jest czytelnik wiersza), twierdzi, że śmierć niesłusznie pisana jest ludziom. Tym bardziej śmierć w długim cierpieniu, „agonii”. Wzywa odbiorcę do modlitwy, po to wyprosić u bogów „łatwe umieranie” – czyli śmierć wolną od bólu.
W utworze odbija się jednak refleksyjne echo rozważania na temat cudzej śmierci. Jest to coś na co sami nie mamy najmniejszego wpływu. Zwłaszcza jeśli mowa o ofiarach działań zbrojnych, takich jak wojna lub zamachy. Zważając na czas w jakim tworzył Czesław Miłosz odnaleźć możemy w utworze Twój głos odbicie sytuacji społeczno-politycznej. „Nie wiem tylko, co możesz zrobić, sam, ze śmiercią innych, / dzieci oblanych ogniem, kobiet rażonych śrutem, oślepłych żołnierzy, / która trwa wiele dni, teraz, tu, obok ciebie.” Słowa te oddają wydarzenia, które miały miejsce w Wietnamie. Podmiot liryczny łączy się w przekazie z tym co odczuwa adresat, który skazany jest jednak na obojętność. Wie, że powinien pomóc, lecz świadom jest również, że nic nie może zrobić. Odczuwa on jednak strach przed konsekwencjami jakie przyniesie jego bierność – ” i boisz się wyroku za to, że nic nie mogłeś.”.
Utwór Twój głos jest również ujęciem uczuć i przemyśleń poety, w związku z rolą poety wobec wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych. Wiersz wyraża swoisty bunt wobec działań zbrojnych. Twórca, jako intelektualista, świadom jest, że nie może pozostawać względem tych spraw zupełnie obojętny. Wie jednak, że w ogólnym rozrachunku jego jedyną bronią jest „nieme słowo”. Podejmuje on jednak zaangażowanie w sprawy polityczne, co uważa za osobiste wzięcie odpowiedzialności.
Podobna postawa wobec spraw społecznych charakterystyczna była dla epoki dwudziestolecia międzywojennego, gdzie poeci niezwykle chętnie podejmowali tematykę współczesnej im sytuacji politycznej. Ideał poety był człowiekiem o wysokiej emocjonalności, który przybliżał w swoich utworach teraźniejszość.
Katastrofizm w twórczości Czesława Miłosza
Począwszy do epoki dwudziestolecia wojennego aż po literaturę współczesną, rozpoczęło się nagromadzanie w poezji motywów katastroficznych, które niezwykle często widoczne są w poezji Czesława Miłosza. Był to motyw niezwykle rozpropagowany we współczesnej literaturze. Pesymistyczne postawy, nawiązujące w swoim przesłaniu do zbliżającej się i nieuchronnej zagłady świata, silnie powiązane były z sytuacją polityczną. Cywilizacje wchodzące z wojen, które wciąż niejednokrotnie pozostawały objęte sankcjami lub ograniczeniami ze strony wrogich rządów, usilnie walczyły z odbudową przedwojennych wartości.
Ten sam cel często obejmowali poeci. Katastrofizm zawarty w ich twórczości, miał być poniekąd „zapalnikiem” do działania. Celem poety było zmotywowanie i dodanie otuchy odbiorcom. Tematyka śmierci w wierszach Miłosza, za sprawą zastosowanego katastrofizmu, nabierała znaczenia wręcz metafizycznego i była rozpatrywana jako refleksja nad niedoścignioną siłą, kierującą losem.