Poezja tyrtejska, to nazwa nurtu poetyckiego, którego celem jest zagrzewanie do walki i patriotycznej postawy. Nazwa ta wywodzi się od greckiego poety Tyrtajosa, który żył w VII w p.n.e. Jak podają legendy, mieszkańcy okolic Sparty -Lacedemończycy poprosili Ateńczyków o pomoc po niepowodzeniach pierwszej wojny messeńskiej. Ci zaś z wielką ironią wysłali w odpowiedzi kulawego śpiewaka Tyrtajosa. Nikt nie spodziewał się jednak, że za sprawą swoich pieśni zagrzeje do walki Spartan i pomoże im w dojściu do zwycięstwa. Do dziś zachowało się około 150 utworów legendarnego poety. Jeden z nich nosi tytuł „Rzecz to piękna”.
Rzecz to piękna – budowa utworu i środki stylistyczne
„Rzecz to piękna” Tyrtajosa składa się z dwudziestu dwóch wersów i ma budowę stychiczną, czyli ciągłą, bez podziału na strofy. Został napisany heksametrem (heksametr to jedna z miar rytmicznych wiersza, wywodząca się ze starożytnej grecji, słowo heks z greki znaczy sześć). To oznacza, że pojedynczy wers składa się więc z sześciu stóp, czyli najmniejszych, powtarzających się regularnie cząstek wersu.
Podmiot liryczny w utworze jest zbiorowy, wypowiada się w imieniu wszystkich Greków. Ujawnia się za pomocą odpowiednich zaimków i czasowników w pierwszej osobie liczby mnogiej, np.: „Choćbyśmy zginąć musieli”. Za pomocą apostrof zwraca się do wszystkich rodaków i nawołuje do wspólnej walki o dobro ojczyzny, np.: „Walczmy mężnie w obronie tej naszej ziemi i dzieci”, „Nie zostawiajcie, uchodząc z bitwy, starców czcigodnych”.
Znajdziemy tu tez inne środki stylistyczne, między innymi epitety, np.: „prawą małżonkę”, „dzieci maleńkie”, wyliczenie: „Jako że z miłą swą matką i z ojcem staruszkiem się błąka, Dzieci maleńkie przy sobie mając i prawą małżonkę”, uosobienie: „Wszak niesława, a także zło tuż za nim podąża”.
Rzecz to piękna – interpretacja wiersza
Hańba uciekinierom
W wierszu „Rzecz to piękna” dokładnie przedstawiono, czym różni się postawa patriotyczna, bohaterska, od tchórzostwa przynoszącego hańbę i niesławę wśród rodaków.
Nawet, jeżeli ktoś unika walki o dobro ojczyzny dla swej rodziny – małych dzieci, małżonki i niedołężnych rodziców, spotka się z wrogością i niechęcią wśród ludności. Dla podmiotu lirycznego nie ma wytłumaczenia dla takiego zachowania. Człowiek który ma rodzinę, ale traci dom i ojczystą ziemię staje się żebrakiem. Nie ma wówczas większej hańby i podlejszego losu.
To gotowość do poświęcenia jest miarą wartości człowieka. Podmiot liryczny apeluje zatem o działanie i nieodwracanie się od swojej ojczyzny w godzinie próby. Ucieczka przed wojną, bitwą, walką o swój dom, czyni człowieka tchórzem.
Wezwanie do walki
Utwór spełnia cechy liryki tyrtejskiej. Zagrzewa i nawołuje do walki, nawet z narażeniem własnego życia. Tytułową „piękną rzeczą” jest śmierć za swoją ukochaną ojczyznę.
Obrona granic jest powinnością patrioty, jego przeznaczeniem. Nie można odwrócić się od ojczyzny w czasie klęski, to zachowanie niegodne i wzbudzające pogardę. Dobry żołnierz nie boi się śmierci, bo często jest ona ceną za niepodległość. Wiersz pełni rolę apelu i pewnego rodzaju „kodeksu patrioty. Wylicza, z czym wiąże się ucieczka i odwrócenie od rodzimej ziemi, a czym jest prawdziwy patriotyzm i bohaterstwo.
Zwrócono uwagę także na wzajemne wsparcie i zagrzewanie do boju. Na polu walki wszyscy są sobie równymi braćmi, powinni podnosić się na duchu, pomagać sobie. Nie ma tu miejsca nawet na myśli o ucieczce. Na wagę złota jest tu męstwo i hart ducha. Istotę honoru i patriotyzmu pokazano zatem na zasadzie kontrastu – przedstawienia postawy bohaterskiej i postawy godnej pogardy.
Patriota jest zwycięzcą nawet jeśli ginie na polu bitwy. Jego naród i rodzina mogą być wówczas dumni z jego poświecenia. Śmierć nie jest zatem klęską, a wydarzeniem chwalebnym. Podmiot liryczny zwraca się także do młodzieńców, ponieważ to oni są przyszłością narodu, mają mnóstwo siły i zapału, który należy jedynie odpowiednio ukierunkować. Silniejsi powinni bronić słabszych, a mężowie powinni bronić swych rodzin.
Podsumowanie
Wiersz Tyrtajosa „Rzecz to piękna” ma na celu zagrzewanie do walki i pokazanie kontrastu między patriotą, którego czeka wieczna chwała, a tchórzem którego czeka potępienie i hańba wśród rodaków. Dla patrioty najważniejsza jest jego ojczyzna i obrona słabszych. Podmiot liryczny pokłada nadzieję w sile, męstwie i patriotyzmie mężczyzn, których zadaniem jest obrona ziemi i dzieci, które są przyszłością kraju. Wiersz ten spełnia cechy liryki tyrtejskiej.