Widok gór ze stepów Kozłowa to piąty w kolejności sonet znajdujący się w zbiorze Sonety Krymskie autorstwa Adama Mickiewicza. Opisuje on najprawdopodobniej początki podróży autora z Kozłowa – miasta nad Morzem Czarnym – do położonego w Górach Krymskich Bakczysaraju po przerwanym rejsie morskim.
Widok gór ze stepów Kozłowa – wstęp do analizy i interpretacji
Z kontekstu biograficznego autora wiemy, że podczas swojej podróży po Krymie odbywał on karę wygnania, nałożoną na niego w wyniku procesu filomatów i filaretów. Tęsknota za ojczyzną, zagubienie i niepewność mocno oddziaływały na poetę, co jest dość widoczne w sonecie: podróżnik zachwyca się krymskim krajobrazem, wszystko jest dla niego nowe, ciekawe. Ze względu na powyższe informacje, przedstawionego w sonecie pielgrzyma możemy utożsamiać z autorem dzieła.
Widok gór ze stepów Kozłowa – analiza utworu
Widok gór ze stepów Kozłowa to sonet – utwór liryczny o określonej budowie i układzie rymów. Ze względu na z góry przyjęte zasady, sonet napisany jest trzynastozgłoskowcem, posiada także regularny układ rymów. W pierwszej i drugiej zwrotce jest to układ abba, który tworzy rymy okalające. W dwóch ostatnich trójwierszach schemat to kolejno cdc i dcd.
Warto zauważyć szereg odstępstw od regularnej formy sonetu, na jakie pozwolił sobie Adam Mickiewicz. Sonet nie jest już czternastowierszowy – dwa dodatkowe wersy są wyrazem zachwytu nad Czatyrdahem i ogólnym krajobrazem widzianym ze stepów Kozłowa. Ten zabieg można interpretować jako swego rodzaju zabieg stylistyczny mający podkreślić zadziwienie i zachwyt podróżnika i jego przewodnika – Mirzy. Sam autor tłumaczy, że ostatni wers sonetu „Aa!!” jest wyrazem zadziwienia pielgrzyma nad roztaczającym się krajobrazem. Wprowadzony został także podział na role – ważny element pozwalający nam na zrozumienie zachowania obu osób przedstawionych w sonecie. Utwór jest także dużo bardziej opisowy od pozostałych czterech sonetów – brak mu wyraźnie zaznaczonej pointy w ostatnich dwóch trójwierszach.
Charakterystycznymi środkami stylistycznymi dla sonetów Mickiewicza są orientalizmy– nawiązania do kultury, religii czy mitologii bliskiego wschodu ale także sposób przedstawiania krajobrazu – bardzo kwieciste, rozległe opisy, przybierające formę rozbudowanych metafor i porównań to charakterystyczna cecha utworów z czasów podróży po półwyspie Krymskim. Liczne wykrzyknienia, hiberbolizacja i pytania retoryczne mają podkreślać dziecięcą ciekawość świata i zachwyt przedstawionych w sonecie ludzi. Pomaga to także w oddaniu emocji i uczuć zarówno Pielgrzyma jak i Mirzy.
Widok gór ze stepów Kozłowa – interpretacja utworu
W pierwszej strofie Pielgrzym zachwyca się widokiem góry – za pomocą pytań retorycznych porównuje ją do morza lodu czy wielkich murów, którą postawiły Diwy – Mickiewicz odwołuje się tutaj do mitologii wschodniej. Diwy to genialne, złośliwe istoty, które po wygnaniu przez aniołów zamieszkały na krańcu świata. Kwiecisty opis jest tutaj charakterystyczny dla poezji orientalnej. Podobnie jest w drugiej zwrotce. Autor przyrównuje górę do pożaru, ognia. Tutaj również pojawiają się pytania retoryczne i nawiązania do wschodniej kultury.
W ostatnich dwóch trójwierszach to Mirza opisuje górę, na której szczycie był: jest to miejsce zimne, pokryte śniegiem, skąd rzeki borą swój początek. On także jest zachwycony. Na szczycie czuł się tak, jakby dotarł na sam koniec świata – na najwyższy jego punkt znajdujący się aż pod samym niebem. Na końcu trójwiersza znajduje się wykrzyknienie, w którym pada nazwa góry, nad którą tak zachwycają się podróżni. Czatyrdah jest imponujący, jego widok zapiera dech w piersiach. Istotnie, jego położenie geograficzne jest bardzo korzystne, dlatego góra jest dobrze widoczna z każdego punktu. Obraz opisany w wierszu z pewnością widział także sam autor. Ostatnie słowo sonetu należy do pielgrzyma. Charakterystyczne „Aa!!” jest oznaką podziwu dla widzianej góry. Sam poeta wyjaśnia, że pielgrzym wydaje z siebie okrzyk zachwytu.
Warto zwrócić uwagę na dwie osoby przedstawione w wierszu i sposób ich zachowania. Mirza, przewodnik pochodzący ze wschodu, opisuje krajobraz dużo bardziej rzeczowo, niż Pielgrzym. Występuję tutaj pewnego rodzaju zamiana – to właśnie podróżnik powinien reprezentować rzeczowy sposób patrzenia na świat. Charakterystyczną cechą ludzi ze wschodu jest tendencja do hiperbolizacji swoich wrażeń, bogatych opisów. Owa zamiana charakteryzuje tutaj dwoje bohaterów. Pielgrzym, który poznaje nowe, zachwycające lądy zachowuje się jak ciekawe dziecko, wszystko go ekscytuje, nie może on wyjść z podziwu. Misza zaś jest nieco przyzwyczajony do tego widoku, dużo lepiej zna teren, przez co nie czuje aż tak wielkiego zachwytu jak Pielgrzym.
Widok gór ze stepów Kozłowa to sonet, który pozbawiony jest wyraźnej pointy – ma on charakter dużo bardziej opisowy od reszty dzieł w zbiorze Sonety krymskie. Warto zwrócić tutaj na motyw wędrowca, podróżnika – lekko zagubionego, jednak nadal zaciekawionego nowymi odkryciami. Istotny jest także opis natury, górskiego krajobrazu – potężna góra króluje ponad horyzontem, wywołuje podziw.