Głównym bohaterem wydanej w 1834 roku epopei narodowej „Pan Tadeusz” autorstwa Adama Mickiewicza jest, wbrew oczekiwaniom, Jacek Soplica. Jest on przykładem postaci dynamicznej oraz bohatera romantycznego – jego życie było bowiem wyjątkowo burzliwe, pełne dramatów i tragedii oraz niespodziewanych wydarzeń, które ostatecznie sprawiły wręcz, że Soplica musiał porzucić swoją dawną tożsamość. Na początku był nieszczęśliwie zakochanym człowiekiem, a pod wpływem wielu okoliczności przeistoczył się w bojownika o niepodległość swojej ojczyzny.
Charakterystyka Jacka Soplicy
Jacek Soplica urodził się w szlacheckim rodzie, który był jednak średniozamożny. W młodości znany był ze swojego niezwykle porywczego temperamentu, gwałtownego usposobienia, porywczości i impulsywnego działania. Był również przystojny i sprawny fizycznie, co zapewniało mu powodzenie wśród kobiet. Doskonale strzelał i brał udział w wielu polowaniach. Jacek miał także młodszego brata, Sędziego, który w późniejszych latach zajmował się gospodarowaniem Soplicowem. Jacek prowadził awanturniczy tryb życia, angażował się bitki, popijawy i inne hulanki tego typu, lubił też uczestniczyć w zabawach. Wiele osób uważało go za trudnego, konfliktowego człowieka, którego lepiej unikać. Mimo to stał się przedstawicielem szlachty litewskiej, cieszył się się wśród sąsiadów dużym poważaniem i łącznie mógł zapewnić nawet trzysta głosów na sejmikach. Dzięki tym cechom przykuł uwagę Stolnika Horeszki, bogatego magnata, który żył w sąsiedztwie Soplicowa. Jacek często bywał zapraszany do jego zamku. Niedoświadczony, młody Soplica sądził jednak, że narodziła się między nimi prawdziwa sympatia.
W wyniku częstych odwiedzin w zamku Horeszków Jacek poznał i zakochał się w córce Stolnika, Ewie. Horeszkówna odwzajemniała jego uczucia, jednak Wąsal nie potrafił przedstawić swoich zamiarów jej ojcu. Obawiał się, że Ewa zostanie obiecana bogatszej i korzystniejszej partii. Jacek Soplica nie posiadał wystarczającego majątku, by móc ożenić się z ukochaną. Gdy już był gotów przedstawić swe zamiary, Stolnik przedstawił mu kandydata na męża Horeszkówny – Kasztelanica. Jacek natychmiast uciekł z zamku. Mimo tego, że Soplica ożenił się z inną kobietą i razem doczekali się syna, Tadeusza, nie potrafił wciąż jednak zapomnieć o swojej miłości. Wąsal często sięgał po alkohol i bardzo szybko został wdowcem – jego żona zmarła młodo, przyczynił się do tego między innymi nałóg jej męża. Soplica został sam z dzieckiem.
Porywczy charakter Jacka jednak nie dał o sobie zapomnieć. Pewnego dnia dostrzegł on, że na zamek Horeszków napadli Moskale. Niewiele myśląc, chwycił za broń i ruszył tam. Na miejscu ujrzał, że Horeszkowie sprawnie bronią się przed atakiem. Jego początkowa satysfakcja z nieszczęścia Stolnika ustąpiła miejsca wściekłości. Porywczy jak zwykle Soplica sięgnął po broń i przypadkowo wystrzelił w kierunku Horeszki, zabijając go. Był to największy błąd w jego życiu. Wieści o czynie Jacka w okolicy rozpowszechnił klucznik Horeszki, Gerwazy Rębajło. Zaczął on być więc uznawany za sprzymierzeńca Moskali, musiał uchodzić z tego powodu za granicę i porzucić tym samym swojego syna. Jacek uciekł więc przed konsekwencjami swoich czynów, pozbawiając swoje jedyne dziecko ojca. Tadeuszem opiekował się Sędzia, brat Jacka, sam zaś jego ojciec regularnie przysyłał bratu wskazówki dotyczące tego, jak powinien on wychowywać chłopca. Jacek był więc świadomy swoich win i próbował zapobiegać ich skutkom. Mimo wszystko był to jednak moment, w którym jego porywczy charakter zrujnował życie jego i jego bliskich.
Był to dla Soplicy moment, w którym zaczęła się jego wielka wewnętrzna przemiana. Porzucił rolę nieszczęśliwego, zranionego kochanka i stał się bojownikiem o wolność, zaangażowanym w polityczne losy swojej ojczyzny. Przyjął imię księdza Robaka i rozpoczął pokutę za swoje liczne grzechy. Najpierw zaciągnął się do armii Napoleona i wraz z nim walczył zbrojnie o wolność, w czym przydały mu się jego liczne umiejętności strzeleckie. Starał się także wspomóc rodzinę Horeszków i po śmierci Ewy zajął się jej osieroconą córką, Zosią. Po jakimś czasie Soplica powrócił na Litwę, próbując przygotować ją na nadejście Napoleona i na wywołanie powstania przeciwko Moskalom. Posługiwał się wciąż imieniem księdza Robaka. W ten sposób chciał odpokutować swoje grzechy i uratować ojczyznę z rąk zaborców. Był też zupełnie innym człowiekiem od tego, który przed laty opuścił Soplicowo. Ostatecznie Jacek zginął, broniąc Hrabiego, ostatniego z Horeszków, przed postrzałem. wyspowiadał się także Gerwazemu ze swego życia i uzyskał jego wybaczenie.
Jacek Soplica to bohater, który ulega ogromnej metamorfozie. Na początku jest człowiekiem porywczym, kłótliwym, a nawet czasami agresywnym. Z tego powodu popełnia największy błąd swojego życia, mordując Stolnika. Od tego momentu Jacek zmienia się i staje się człowiekiem, który ze wszelkich sił chce naprawić to, co zniszczył. Ostatecznie udaje mu się uzyskać przebaczenie innych i umiera w spokoju.