Nowela Elizy Orzeszkowej pod tytułem „Marta” ukazuje kobietę, która nagle zostaje wdową z małym dzieckiem. Nie jest ona kompletnie przystosowana do radzenia sobie samodzielnie, nie ma żadnych umiejętności, które pozwoliłyby jej chociażby pracować. Tytułowa Marta nie poddaje się jednak i rozpaczliwie próbuje znaleźć zatrudnienie i utrzymać siebie z dzieckiem. Kolejne posady okazują się dla niej zbyt trudne, ale Marta mimo to nie poddaje się. Okoliczności skłaniają ją do działania, nie do załamania rąk. Mimo aktywnej walki z przeciwnościami losu, Marta stacza się coraz niżej, aż w końcu ginie w wypadku, potrącona powozem po próbie kradzieży leków dla dziecka.
Nagłe okoliczności zmuszają ludzi do różnych działań i odsłaniają ich prawdziwe oblicza. Człowiek działa wówczas pod wpływem emocji i impulsów, co pokazuje, jaka naprawdę jest jego natura, kiedy wydostanie się ona na wolność i nie jest krępowana rozsądkiem czy czasem na zastanowienie się nad danym działaniem.
