„Kamienie na szaniec” autorstwa Aleksandra Kamińskiego to jedna z najbardziej znanych powieści przybliżających czasy II wojny światowej. Opowiada ona o losach trzech młodych przyjaciół – Rudego, Alka i Zośki – którzy właśnie wchodzili w dorosłość, gdy ich kraj znalazł się pod okupacją niemiecką. W utworze pojawia się wiele wątków i porusza on bardzo wiele zagadnień, dotyczących trudnego losu młodych osób, których życie zostało niespodziewanie przerwane przez wybuch konfliktu zbrojnego.
Losy Rudego, Alka i Zośki
Głównym wątkiem powieści „Kamienie na szaniec” są losy trzech głównych bohaterów, czyli Rudego, Alka i Zośki, oparte faktyczne życiorysy trójki młodych ludzi, którzy zaraz po zdaniu matury doświadczyli koszmaru wojny. Zmuszeni oni byli przedwcześnie dojrzeć, porzucić wszystkie swoje plany i marzenia o przyszłości i poświęcić się dla ojczyzny. Książka pokazuje, jak bohaterowie odnaleźli się w tych trudnych warunkach i jak na każdym kroku udowadniają, że są prawdziwymi patriotami. To także wspomnienie i pamiątka dla młodych chłopców, którym nie udało się przeżyć koszmaru wojny.
Młodzi bohaterowie „Kamieni na szaniec” oddali bowiem swoje życia w trakcie konfliktu. Rudy zmarł w wyniku obrażeń odniesionych w trakcie tortur gestapo. Alek zginął przez rany, jakie otrzymał w czasie akcji pod Arsenałem. Zmarli tego samego dnia. Zośka stracił życie jakiś czas później podczas akcji odbijania niemieckiego posterunku.
Walka o wolność ojczyzny
Ponieważ akcja utworu ma miejsce w czasie II wojny światowej, kiedy to Polska została zaatakowana i zajęta przez wojska niemieckie, to jednym z najważniejszych wątków jest walka z okupantem i próby odzyskania wolności. Alek, Rudy i Zośka niemal od razu angażują się w działania, które mają na celu udaremnianie różnego rodzaju akcji przeprowadzanych przez żołnierzy niemieckich – zrywają flagi i plakaty propagandowe, Alek kradnie niemiecką tablicę z pomnika Kopernika i wspólnie poświęcają się, by wyrwać aresztowanego Rudego z rąk gestapo, gdzie był przesłuchiwany i torturowany w związku ze swoimi działaniami przeciwko okupantom.
Dorastanie w czasie wojny
Ważnym aspektem powieści „Kamienie na szaniec” jest dorastanie głównych bohaterów. W chwili, w której wybucha wojna, mają oni około osiemnastu, dziewiętnastu lat. Wojna wymusza na nich szybsze dojrzewanie. Porzucają więc plany na dalszą edukację, przyszłość i beztroskę lat młodzieńczych. Zamiast tego biorą na siebie obowiązki, którym nie podołałby niejeden dorosły człowiek. Powieść jest więc świadectwem tego, jak wojna odziera młodych ludzi z tego, co jest im w tym wieku przynależne.
Historyczne wydarzenia z czasów wojny
Wydarzenia z powieści „Kamienie na szaniec” osadzone są w konkretnym okresie historyczny. Dzieło ukazuje więc faktyczne zdarzenia i realia życia w Polsce w czasie II wojny światowej. Działania bohaterów można znaleźć też w podręcznikach historycznych. Książka w wiarygodny sposób ukazuje więc wiele ważnych wydarzeń, istotnych jako część walki o wolność narodu podczas wojny. Wybuch konfliktu, działania wymierzone w okupantów, zerwanie tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika czy akcja pod Arsenałem – to są prawdziwe wydarzenia, które Kamiński przedstawia z perspektywy młodych bohaterów.