Kamienie na szaniec – interpretacja tytułu

Autor: Marta Grandke

W przypadku każdej powieści istotne znaczenie ma jej tytuł. Często podsumowuje on jej treść, bywa także kluczem interpretacyjnym, wskazującym czytelnikowi trop, po jakim powinien on iść, by w pełni zrozumieć znaczenie czytanego właśnie utworu. Zdarza się też, że tytuł dzieła nawiązuje do innego tekstu i w ten sposób zawiązuje się między nimi swoisty dialog. Tak jest w przypadku słynnej powieści Aleksandra Kamińskiego zatytułowanej „Kamienie na szaniec”.

Tytuł dzieła nawiązuje do słynnego utworu Juliusza Słowackiego „Testament mój”, konkretnie do tego fragmentu:

„Lecz zaklinam — niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!…”

Słowa te wypowiada Rudy przed śmiercią, prosi też o odczytanie mu dzieła Słowackiego. O nadanie powieści tytułu „Kamienie rzucane na szaniec” prosił Kamińskiego sam Tadeusz Zawadzki. Wers ten oznacza konkretne przesłanie, jakie chciał przekazać kolegom umierający Rudy – by nigdy się nie poddawali i wciąż walczyli o to, co dla nich ważne, o swoją ojczyznę i wartości, nawet za cenę własnego życia, gdy sytuacja wydaje się być beznadziejna. Mimo to muszą oni znaleźć w sobie siłę, by kontynuować ich wspólne dzieło.

Sam Słowacki z utworu tego uczynił swój testament i spuściznę. Było to przesłanie, jakie chciał pozostawić tym, co przyjdą po nim. Wiersz stał się bardzo ważną częścią tożsamości opisywanych bohaterów do tego stopnia, że jego odczytanie jest jedną z ostatnich próśb Jana Bytnara. Warto pamiętać o tym, że przywoływane pokolenie było wychowywane w uwielbieniu dla tego wieszcza, cenił go także sam Józef Piłsudski. Widać więc, że twórczość romantycznego poety odcisnęła swoje piętno na bohaterach powieści.

Zarówno Słowacki, jak i Kamiński nawołują czytelników do tego, by nigdy się nie poddawali, nawet jeśli wydaje im się, że ich sprawa nie ma szans zwyciężyć. Czasami bowiem trzeba poświęcić siebie i własne życie w imię większego dobra, wyznawanych wartości czy dla innych ludzi. Słowacki także żył w trudnych czasach – Polska zniknęła wówczas z mapy Europy ze względu na dokonane zabory, Słowacki musiał opuścić swój kraj, a cały naród próbował zbrojnie odzyskać wolność. Nie można więc dziwić się, że jego spuścizna i przesłanie trafiły do serc młodzieży, która po raz kolejny stanęła do walki o swoją ojczyznę, wyrwaną jej siłą i oddawała za ten kraj i swoją tożsamość życie. Mimo czasu, jaki upłynął między tymi wydarzeniami, pewne wartości pozostały uniwersalne i dlatego też powieść Aleksandra Kamińskiego dobrze koresponduje swoim tytułem z dziełem poety epoki romantyzmu.

Dodaj komentarz