Lalka – interpretacja tytułu

Autor: Marta Grandke

„Lalka” Bolesława Prusa to powieść realistyczna, nie znaczy to jednak, że nie jest w niej obecny symbolizm. Dodatkowe znaczenia autor ukrył już w samym tytule powieści, który doczekał się wielu interpretacji. Początkowo miała ona nosić tytuł „Trzy pokolenia”, Prus chciał bowiem, by jego dzieło odpowiadało na wielkie pytania jego epoki oraz ukazywać otaczającą autora rzeczywistość. Ostatecznie jednak zdecydował, że będzie on brzmiał „Lalka”, co według samego autora było dość przypadkowe. 

Tytuł powieści ma znaczenie symboliczne i metaforyczne, doczekał się więc wielu interpretacji ze strony historyków literatury i czytelników. W najbardziej dosłownym i bezpośrednim ujęciu odnosi się on do sporu i procesu o kradzież lalki, który wywiązał się między panią Stawską a baronową Krzeszowską. Baronowa sądziła bowiem, że Stawska ukradła lalkę należącą do jej zmarłej córki, ostatecznie jednak Wokulskiemu udało się udowodnić, że Stawska zakupiła lalkę z jego sklepie. Był to jednak niezbyt znaczący na tle całej powieści epizod, nie wydawał się być jedynym rozwiązaniem tajemnicy tytułu powieści.

Kolejną nasuwającą się interpretacją tytułu jest postać Izabeli Łęckiej i jej podobieństwo do tytułowej lalki. Izabela była bowiem kobietą piękną i atrakcyjną, ale równocześnie zimną, pustą oraz próżną. Pod tym względem jest ona porównywana właśnie do lalki, też pięknej, ale nie będącej w stanie odwzajemnić się innym ciepłym uczuciem skierowanym w ich stronę.

Kolejną z prawdopodobnych interpretacji jest nawiązanie do znanego i starego motywu theatrum mundi. Oznacza on postrzeganie świata i rzeczywistości jako teatru, w którym ludzie są właśnie marionetkami-lalkami, odgrywającymi na scenie swoje role, które ktoś im z góry przydzielił i napisał. Zobrazowanie tego motywu widać w scenach, w których Rzecki snuje refleksje nad nakręcanymi zabawkami, które ustawia na sklepowej wystawie. Motyw ten stanowi w „Lalce” klamrę kompozycyjną, od niego bowiem zaczyna się utwór i nim kończy.

Istnieje więc wiele możliwych interpretacji tytułu powieści Prusa. „Lalka” doczekała się wielu odczytań, które powiązane są z wieloma aspektami tekstu – z wydarzeniami w nim zawartymi, z konkretnymi postaciami, czy nawet z motywami literackimi. Warto pamiętać, że „Lalka” nie była pierwszym pomysłem na zatytułowanie dzieła i sam Prus mówił, że jego zamiary w stosunku do niego były inne i miały nawiązywać do zupełnie odmiennych zagadnień.

Dodaj komentarz