Kompozycja Lalki

Autor: Marta Grandke

„Lalka” Bolesława Prusa stanowi powieść wielowątkową, o otwartej kompozycji. Główny wątek dotyczy miłości Stanisława Wokulskiego i Izabeli Łęckiej i to właśnie on łączy pozostałe historie. Wątki poboczne istnieją równocześnie z głównym i to przy ich pomocy autor stworzył rozległą i realistyczną panoramę ówczesnego społeczeństwa. Poruszenie takiej liczby wątków i zagadnień umożliwiło mu bowiem także wprowadzenie dużej liczby postaci na dalszym planie.

Na kształt kompozycji „Lalki” miało wpływ to, że początkowo ukazywała się ona jako powieść w odcinkach, publikowana w prasie. Z tego powodu każdy rozdział musiał funkcjonować jako spójna, zamknięta całość. Prusa oskarżano także o chaos narracyjny, który miał swoje źródło między innymi w wykorzystywaniu dwóch sposobów narracji. Prus korzystał bowiem z narratora trzecioosobowego i wszechwiedzącego, ale poświęcił też całe rozdziały „Pamiętnikowi starego subiekta”, gdzie narrator przyjmował formę pierwszej osoby – Ignacego Rzeckiego. Stąd też Prus musiał mierzyć się z zarzutami, że dzieło jest chaotyczne i niespójne. Dwugłos narracyjny jest jednak zabiegiem rozszerzającym wiele kontekstów dzieła i sprawiającym, że staje się ono ciekawsze i bardziej atrakcyjne. 

Historia głównego bohatera, czyli Stanisława Wokulskiego, jest w „Lalce” liniowa i można ją opisać jako ciąg przyczynowo-skutkowy, jednak obecność wielu historii pobocznych często rozprasza czytelnika i sprawia, że prosta opowieść zaczyna meandrować i zbaczać z oryginalnego kursu. Jest to jednak zabieg przemyślany, a wszystkie wątki ostatecznie łączą się ze sobą w logiczny sposób. Dodatkowo te przypadkowe epizody, które Prus wplata w swoją uporządkowaną historię, sprawiają, że świat przedstawiony i bohaterowie stają się bardziej wiarygodni. Przypomina to bowiem przypadki i losowość znane z prawdziwego życia, gdzie nie zawsze wszystko jest uporządkowane i logiczne. 

Ważnym aspektem kompozycji „Lalki” jest fakt, że Prus wybrał otwarte zakończenie. Czytelnik nigdy nie dostanie pełnej i jasnej odpowiedzi, co tak naprawdę wydarzyło się z Wokulskim, może się jedynie tego domyślać. Czytelnik może sobie sam odpowiedzieć, co tak naprawdę wydarzyło się z głównymi bohaterami.

Kompozycja „Lalki” jest więc określana jako otwarta i po publikacji swojej książki Prus musiał się mierzyć z wieloma zarzutami, jakie pojawiały się właśnie pod adresem budowy powieści. Jednak z czasem okazało się, że jest ona przemyślana i spójna, a wszystkie wątki oraz losy bohaterów łączą się w logiczny sposób, który oddaje również realizm świata przedstawionego.

Dodaj komentarz