Uczestnicząc w obronie Jasnej Góry Kmicic daje przykład, odwagi, męstwa i poświęcenia. Dokonuje także niezwykle mężnego czynu, jakim było wysadzenia działa zagrażającego klasztorowi. Kosztować go to mogło życie, ale odmieniony Kmicic zdaje sobie sprawę z tego, że jego własne szczęście i plany nie znaczą nic wobec zagrożenia, w obliczu którego stoi jego ojczyzna. Kmicic staje przed wyborem i decyduje, że obowiązek wobec ojczyzny jest ważniejszy niż jego życie prywatne. Ostatecznie bohaterowi udaje się przeżyć wysadzenie działa, nie umniejsza to jednak jego poświęceniu, był bowiem on gotów nawet na śmierć. Sienkiewicz ostatecznie nagradza swojego bohatera za jego odważne czyny – Kmicicowi udaje się przeżyć potop szwedzki i bierze ślub ze swoją ukochaną Oleńką, która dawniej nie chciała słyszeć o małżeństwie z nim. W ten sposób Sienkiewicz pokazuje, że poświęcenie jednostki dla ojczyzny ma znaczenie i jest ważniejsze od prywatnego życia. Pozwala on jednak swojemu bohaterowi do poświęcenie przetrwać i cieszyć się efektami, jakie przyniosły narodowi jego działania.
Literatura często więc przedstawia problem poświęcenia życia prywatnego dla ojczyzny jako coś naturalnego – jednostka powinna według twórców zrozumieć, że jej los jest niczym w porównaniu do losów narodu i dokonać niezbędnego poświęcenia. Czasami takie działanie kończy się śmiercią bohatera – jak w przypadku Konrada Wallenroda – a czasami autor decyduje się nagrodzić daną postać za jej wysiłki, jak miało to miejsce w „Potopie” Sienkiewicza.
